Hiyeroglif Aydınlatan Bilgi Sitesi
Alican Uludağ
Turgutlu Cumhuriyet Savcısı Nusreddin Saltabaş’ın üstü çıplak formda spor yaparken çektiği görüntüyü TikTok hesabından paylaşması tartışma yaratırken, gözler bir kere daha hâkim ve savcıların eğitimine çevrildi. 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde yaklaşık 14 bin yeni hâkim ve savcı alındı. Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, bu hâkim ve savcıların kıdeminin 5 yılın altında olduğunu belirterek, “Herkes meslek içi eğitimden geçirilmeli” davetinde bulundu. Şanlıurfa’nın Akçakale ilçesinde 12 yaşındaki iki çocuğun “sarkıntılık” hatasından tutuklanması talebini reddeden ve savcının “meslek içi eğitime alınmasını” öneren hakim Ahmet Çakmak, kendisini vazifeden alan Yargıçlar ve Savcılar Heyeti’ni (HSK) “Bu mudur tarafsız ve bağımsız yargı?” diyerek eleştirdi. Eski Yargıçlar Sendikası Lideri, emekli yargıç Mustafa Karadağ, 2016 yılından sonra alınanların staj yapmadan mesleğe başladığını, liyakatin gözetilmediğini, başarılı adayların mülakatta elendiğini belirterek, hâkim adayı alım prosedürünün değiştirilmesi gerektiğini vurguladı.
15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde yaklaşık 4 bin yargı üyesi meslekten ihraç edildi. Darbe teşebbüsünün akabinde ilan edilen fevkalâde hal kapsamında çıkarılan kanun kararında kararnameyle hakim adaylarının eğitildiği Türkiye Adalet Akademisi lağvedildi. Bu ortada, yazılı imtihanda aranan en az 70 puan kuralı da kaldırıldı. Alımları direkt yapan Adalet Bakanlığı, oluşan boşluğu gidermek gayesiyle avukatlara da kontenjan ayırdı. Bu nedenle büyük çoğunluğu avukat olmak üzere yargıya 14 bin yeni hâkim ve savcı alındı. Bu isimler ortasında, AKP teşkilatlarında misyon yapan çok sayıda avukatın da yer alması tartışma yaratmıştı.
Kıdemsiz hâkim ve savcıların kâfi eğitim almadan vazifeye başlamaları yargıda gözle görünür sıkıntılara yol açmaya başladı. Bunun son örneği, Turgutlu Cumhuriyet Savcısı Nusreddin Saltabaş’ın üstü çıplak halde spor yaparken çektiği görüntüyü TikTok hesabından paylaşması oldu. Yargıçlar ve Savcılar Konseyi (HSK), Saltabaş’ı açığa almak zorunda kaldı.
Akçakale’de tutuklama tartışması
Şanlıurfa’nın Akçakale ilçesinde vazifeli savcının 12 yaşındaki iki çocuk hakkında sarkıntılık kabahatinden tutuklama istemesi de adliyede kriz yarattı. Tutuklama talebini reddeden sulh ceza hâkimi Ahmet Çakmak, HSK’ya yazı yazarak savcının meslek içi eğitime alınmasını önerdi. Lakin HSK, savcıyı eğitime vermek yerine Çakmak’ı misyondan aldı.
Yargıçtan HSK’ya tenkit
Hâkim Çakmak, misyondan alınmaya sessiz kalmadı. HSK’ya yazı gönderen Çakmak, “Bir hâkim olarak her vakit insan hak ve hürriyetini, özgürlüklerini ve hayat hakkını savunacağım” dedi. Eski Ankara Başsavcısı Yüksel Kocaman’ın düğününden sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı ziyaret etmesine rağmen Yargıtay üyesi yapılmasını eleştiren Çakmak, şunları kaydetti:
“Yargı erkinin tam bağımsız ve tarafsız olması ile birlikte bu türlü de görünmesi gerekmektedir. Daha evvelden Ankara Cumhuriyet Başsavcısı olan Yüksel Kocaman’ın düğünden sonra eşini de gelinlik kıyafetiyle alıp Cumhurbaşkanını ziyarete gitmişti. Artık sormak isterim. Bu mudur tarafsız ve bağımsız yargı? Daha sonra HSK tarafından Yüksel Kocaman Yargıtay üyeliğine seçilmiştir.”
Akçakale’deki savcının bu üçüncü hatası olduğunu savunan Çakmak, tıpkı savcının daha evvel hazırladığı bir iddianamede, satırla mağdurun başına vurup mağdurda kafatası kemik kırığı oluşmasına sebebiyet verecek biçimde hayatını tehlikeye sokan sanık hakkında rastgele bir isimli denetim yahut tutuklama talebinde bulunmadığını kaydetti. Çakmak ayrıyeten, savcının öldürmeye teşebbüse girme ihtimali bulunan bu belgeyi ağır ceza yerine asliye ceza mahkemesinde açtığına dikkat çekti.
Yargıda isimli hadiseler arttı
Yargıda benzeri olaylar sadece bu iki olayla sonla kalmadı. 15 Temmuz’dan sonra birçok hâkim ve savcının ismi “FETÖ borsasına” karıştı. AKP’li Burhan Kuzu’nun devreye girmesiyle hâkim Cevdet Özkan’ın, uyuşturucu baronu Zindaşti’yi tahliye ettiği savı uzun mühlet gündemden düşmedi.
Antalya’da “dolandırıcılık” ve “tefecilik” cürümlerinden örgüt önderi olarak yargılanan kişi hakkında beraat kararı veren mahkeme lideri Ö.İ.’nin, daha sonra tıpkı sanıkla yemek yediği fotoğraf ortaya çıktı. Bu hâkim, HSK tarafından açığa alındı.
Tekrar hâkim ve savcıların, bilhassa özel hayatlarında yargı yetkisini keyfi formda kullandıkları görüldü. Diyarbakır’ın Çermik ilçesinde halı saha maçına çıkan savcı Mehmet Kıran, tartıştığı 14 öğretmeni gözaltına aldırdı. HSK, Kıran’ın vazife yerini değiştirdi.
Osmaniye’de misyon yapan savcı Mehmet Bülbül, muayene olmak için gittiği Osmaniye Devlet Hastanesi Ortopedi Servisi’nde tartıştığı hekim Kemal Gökhan Günel’i gözaltına aldırdı.
İstanbul’da hâkim Mehmet Yoylu, duruşma sırasında bayan avukatın etek uzunluğunu ölçmeye çalıştı. Vazifeden alınan Yoylu, bu nedenle Yargıtay tarafından hakaret cürmünden 1 yıl 1 ay 18 gün mahpus cezasına çarptırıldı.
‘Stajsız alımlar, liyakatsiz atamalar…’
Pekala, yargıdaki bu sorunun tam olarak kaynağı ne? Eski Yargıçlar Sendikası Lideri, avukat Mustafa Karadağ, hâkim ve savcı alım formülünü eleştirerek, “Yargı tertibi içinde yargıç ve savcı alımlarında mevcut yol devam ettiği sürece ne yazık ki biz yargıç ve savcıların kendilerine yaraşır halde davranmadıklarını çok göreceğiz” dedi. Karadağ, bilhassa 2016 yılından beri mesleğe stajsız alınanlar olduğunu belirterek, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Gerekli eğitimi almadan mesleğe başlatılanlar, liyakatin gözetilmediği, yazılı imtihan notlarının yüzde 55’e düşürüldüğü, imtihanda dereceye giren başarılı adayların ne yazık ki mülakatta elenmesi üzere liyakatsiz davranışları gördükçe ne yazık ki bu çeşit anılan davranışları, anılan hâkim savcı tipolojisini çok göreceğiz.”
Hâkim-savcı stajının çok kıymetli olduğunu belirten Karadağ, “Mesleği öğrenme, mesleği sindirme ve davranış hallerini öğrenme bakımından değeri var. Gerek Bangalor Yargı Etiği, gerekse bizim söylediğimiz Mecelle’deki hâkim ve savcıların niteliğine ait kuralların bir formda öğrenilmesi gerekiyor. Şayet sen mesleğine dair bir şeylerini bilmezsen, kendini diğer formda tabir etme gereği duyarsın” dedi.
“Tahammül sonlarını aşan bilgisizlik örnekleri”
Karadağ, Akçakale Adliyesi’ndeki hâkimin “Bu savcının eğitime alınması gerekir” demesinin önemli bir örnek olduğunu vurguladı. “Son 5 yılda alınan yaklaşık 14 bin hâkim ve savcının içinde kesinlikle uygunları var lakin nitekim artık tahammül sonlarını aşan bilgisizlik örnekleri de var” diyen Karadağ, bunun Türkiye açısından çok tehlikeli olduğunu kaydetti. Karadağ, “Hem yargıdaki adalet sisteminin düzeltilmesi hem de insan hak ve özgürlükleri bakımından çok önemli” dedi.
Yargıtay Lideri da eleştirdi
Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, 6 Ocak’ta Yargıtay’da gazetecilere yaptığı açıklamada, hâkim ve savcıların eğitimsiz olmasından şikâyetçi olmuştu. Yargıda yaklaşık 23 bin hâkim ve savcı olduğunu belirten Akarca, şöyle konuşmuştu:
“En büyük sorun, kaliteli hâkim, savcı, avukat yetiştirememek. En kıymetli sebeplerinden bir tanesi de hiç kuşkusuz FETÖ’nün Türk yargısına verdiği ziyan var. Hukuku bir silah üzere kullandılar. 14 bin hakim savcının kıdemi 5 yılın altında. Hukuk fakültelerinin fazlalığı ortada. Hakim ve savcı yardımcılığı kurumu getirilmeli. Herkes meslek içi eğitimden geçirilmeli.”