Hiyeroglif Aydınlatan Bilgi Sitesi
Sayıştay raporunda, Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) TÜBİTAK ve HAVELSAN’ın da dayanağıyla yürüttüğü araştırma-geliştirme çalışmaları sonucu üretilen hava trafik idaresi yazılımlarının seri üretimlerinin gerçekleştirilemediği ortaya çıktı. Sayıştay, üretimle dışa bağımlılığın azalacağına dikkat çekerek “Aksi takdirde ulusal prototip eserler atıl kalacak, muhtaçlık durumunda yinelenmiş işgücü ve kaynak harcanmış olacak ve evvelden olduğu üzere yurtdışından satın alınacak” tespitinde bulundu.
Cumhuriyet’ten Hüseyin Hayatsever’in haberine nazaran, DHMİ’nin 2020 yılına ilişkin Sayıştay kontrol raporunda, kurum bünyesinde hava trafik idaresi için sürdürülen araştırma-geliştirme (Ar-Ge) faaliyetleri hakkında bilgiler de yer aldı. Rapora nazaran, DHMİ’nin TÜBİTAK ile imzaladığı protokol doğrultusunda, 2010 yılında “Hava Trafik Denetim Simülatörü (atcTRsim)”, “Kontrolör Seçme Yazılımı (KONSEY)”, “Hava Aracı Takip Sistemi (HATS)”, “Kuş Radarı (KUŞRAD)” yazılımları geliştirildi. Bu dört Ar-Ge projesi, 2013 yılında tamamlandı. Ayrıyeten 2020 yılı sonuna kadar ortalarında “Çok Gayeli Radar Ekranı (ÇARE)”, “Milli Nezaret Radarı (MGR)”, “FOD Radarı (FODRAD)”, SSR Sinyal Sürece Sistemi, Havacılık Uzaktan Eğitim ve Bilgi Paylaşım Portalı’nın da bulunduğu toplam 12 Ar-Ge projesi tamamlandı. Tamamlanan projelerden atcTRsim, FODRAD ve KUŞRAD projelerinin satış ve pazarlama hakları, 2018’de yapılan teknoloji transfer mukavelesiyle HAVELSAN’a devredildi. Buna rağmen tamamlanan projelerin seri üretimi ve pazarlanmasında bir ilerleme kaydedilmedi.
Tüm bu Ar-Ge projelerinin DHMİ’nin özkaynaklarıyla yürütüldüğü, gelişmiş ülkelerin de kendi ulusal şirketleri tarafından üretilen sistemleri desteklediği vurgulandığı raporda, “Yurt dışına bağımlılığı ortadan kaldırıp TÜBİTAK ve DHMİ tarafından Ar-Ge çalışmalarıyla geliştirilen KUŞRAD ve MGR üzere radar eserleri ile özgün CWP projesindeki hava trafik denetim yazılımı eserleri üzere ulusal eserlerin, endüstrileştirilmesi ve üretimlerinin yapılması bahislerinde başlatılan çalışmaların devam etmesi gereklidir. Bu eserlerin yurtiçi ve yurtdışı piyasalara sunulması lakin eserlerin seri üretime geçirilmesi, satış sonrası bakım hizmeti sağlanması ve pazarlama faaliyetleriyle mümkün olabilecektir” denildi.