Hiyeroglif Aydınlatan Bilgi Sitesi
Elmas Topcu
Türkiye Rekabet Kurumu’nun 2020’de dünyanın önde gelen Alman araba şirketleri Audi, Bayerische Motoren Werke (BMW), Mercedes’in üreticisi Daimler-Benz, Porsche ve Volkswagen’e (VW) yönelik soruşturma yürüttüğünü açıklaması memleketler arası piyasalarda büyük dikkat çekti. Artık soruşturmada kelamlı savunma kademesine gelindiği ve bugün kelamlı savunma yapılacağı duyuruldu.
Beş Alman araba devine yönelik soruşturma haberinin, Volkswagen’in Manisa’da açmayı planladığı fabrika projesini iptal ettiğini duyurduğu güne denk gelmesi Türkiye ve Almanya’da spekülasyonlara neden oldu. “Soruşturma VW’nin fabrika iptal kararına misilleme mi?” yorumu yapıldı.
Geçen yıllarda Volkswagen’in yeni bir fabrika açacağı, fabrika kuracağı ülke arayışında olduğu, Türkiye’nin de tercih edilecek ülkeler ortasında başta geldiği haber verilmişti. 2019 yılında ise Volkswagen’in fabrikayı kuracağı ülke konusunda Türkiye’de karar kıldığı, hatta Manisa’da bir şirket kurduğu lakin siyasi münasebetlerle kelam konusu fabrika projesini bir türlü hayata geçiremediği ileri sürülmüştü. Şirketin CEO’su Herbert Diess’in, o devir Türkiye’nin yürüttüğü Barış Pınarı Harekatı’nı kastederek “İnsanlar öldürüldüğü surece, bir harp meydanının yanına temel atmayacağız” açıklaması tartışmaları daha da alevlendirmiş, yatırımın ekonomik olduğu kadar siyasi bir karar olacağı anlaşılmıştı.
Rekabet Kurumu soruşturma kararını Haziran 2020’de aldı
3 Aralık 2021’de de Rekabet Kurumu kelam konusu soruşturmada kelamlı savunma kademesine gelindiğini ve 19 Ocak 2022’de saat 10:30’da şirketlerin savunma yapacağını duyurdu.
Neyle suçlanıyorlar?
Rekabet Kurumu, Daimler, BMW ve Audi ile Porsche’nin de ilişkin olduğu Volkswagen’e yönelik soruşturmanın tüketicinin lehine olan rekabetin korunmasına ait 4054 Numaralı Kanunun 4’ncü unsuru uyarınca yürütüldüğünü açıkladı. Kelam konusu unsur, rekabeti engelleyici, kısıtlayıcı yahut bozucu teşebbüsleri kapsıyor ve şirketlerin bu maksatla ortasında kelamlı yahut yazılı bir işbirliği yapmış olması, bunun kanıtlanmaması halinde bile piyasada koordineli hareket etmeleri durumunda onların büyüteç altına almasına imkan veriyor. Kelam konusu 4’ncü husus ayrıyeten, tüketicinin faydasına olan rekabetin ihlalinin çoklukla bilinmeyen işbirlikleriyle yapıldığı gerçekliğini de vurgulayarak kanıtlanmasının güç olduğunu hatırlatıyor ve münasebetiyle da birebir kanıtlanmasa bile böylesi bir koordineli teşebbüsün pratikte görülmesinin kâfi olacağını söz ediyor.
Rekabet Kurumu’na nazaran beş Alman araba devi hakkında yapılan ön inceleme bir soruşturma açılmasına temel teşkil edecek kâfi ipuçlarını sağladı. Buna nazaran, radar sürat denetim sisteminin çalışabileceği azamî sürat sonunun ve araçların tavanlarının en fazla hangi süratte açılıp kapanabileceğinin belirlenmesi, etrafla ilgili işbirliği kapsamında akaryakıt partikül filtrelerinin kullanımının önlenmesi ve piyasaya sürümünün geciktirilmesi, SCR teknolojisi (sertifikasyon ve maliyet ögeleri da dahil SCR yazılımı ve dozlama stratejisi) bakımından rekabete hassas bilgilerin paylaşılması ve emisyon oranının düşürülmesine hizmet eden AdBlue deposunun boyutunun belirlenmesi konusunda beş şirketin ortalarında rekabeti ihlal eden bağ kurup kurmadığı inceleniyor.
Türkiye’deki soruşturma AB’deki soruşturma kontaklı
DW Türkçe, haklarında soruşturma yürütülen BMW, Daimler ve Audi ile Porsche’nin de ilişkin olduğu VW’ye soruşturmada yöneltilen suçlamaları sorudu. VW, yürütülen soruşturmalarla ilgili prensip olarak açıklama yapmadıklarını belirtirken, Daimler ve BMW, Rekabet Kurumu’nun yürüttüğü soruşturmanın, 2021 yazında Avrupa Birliği Kurulu’nun sonuçlandırdığı ve 875 milyon euro ceza ile sonuçlanan kartelleşme soruşturmasının Türkiye piyasası için izdüşümü niteliği taşıdığını belirttiler.
Sonucu 8 Temmuz 2021’de açıklanan soruşturma kapsamında Avrupa Birliği Komitesi, BMW, Volkswagen ve Daimler’i, emisyon oranının düşürülmesini sağlayan AdBlue tankları konusu başta olmak üzere teknik bahislerde zımnî işbirliği yapmaktan mahkum etmişti. Daimler, bilinmeyen görüşmeleri ihbar etmesi sebebiyle para cezası almazken BMW 373 milyon, Volkswagen da kendini ihbar etmesi sayesinde indirimli 502 milyon euro para cezasına çarptırılmıştı.
Komite’nin, şirketlerin yıllık cirosunun yüzde 10’una kadar ceza kesmesi mümkünken, bunun toplamda 875 milyon euro ile sonlu kalması kelam konusu şirketleri sevindirdi.
Avrupa Birliği Komitesi, Alman şirketlerin ortasında bir kartelleşme eforu olduğu istikametindeki savını 2017’de lisana getirmişti. Medyanın ulaştığı bilinmeyen VW evrakları, 90’lı yılların ortasında başlayan beşli kümenin görüşmelerinin vakit zaman 100’den fazla temsilciyle farklı çalışma kümelerinden oluşacak kadar büyüdüğünü de gözler önüne sermişti. Dikkat çeken noktalardan biri de kelam konusu şirketler için konforlu araç tercih eden müşterilerin konfor beklentisinin iklim ve emisyondan çok daha büyük ehemmiyete sahip olduğuydu.
AB Kurulu’nun Alman devlerine yönelik kartelleşme cezasını açıkladığı Temmuz 2021 tarihli karar tarihi bir karar oldu, gerçekten Komite birinci defa piyasalar yahut eserler üzerinden değil, teknolojiler konusunda da saklı işbirliği yapmaya dayanarak ceza vermiş oldu. Bunun Türkiye piyasası için sonuçları olup olmadığı Rekabet Kurumu’nun yürüttüğü soruşturma ile ortaya çıkacak.