Hiyeroglif Aydınlatan Bilgi Sitesi
Hrant Dink‘in öldürülmesinin üzerinden tam 15 yıl geçti.
Sabiha Gökçen’in Ermeni olabileceğine yönelik yaptığı bir haberden sonra amaç haline getirilmeye başlanan, lisan uzmanlarının bile “hakaret” olmadığını söylediği bir yazısından sonra “Türklüğe hakaret” hatasından mahpusa mahkûm edilen, bu süreçte çok milliyetçi çevrelerin gayesi haline gelen ve göz nazaran göre gelişen bir sürecin akabinde öldürülen Agos Gazetesi Genel Yayın Direktörü Hrant Dink’in öldürülmesinin akabinde başlayan yargılama sürecinde 15 yıl geride kaldı.
15 yıllık süreçte, cinayeti işleyen grubun “hassas ve milliyetçi gençler” olduğu tezinden “Ergenekon örgütü tarafından yönlendirilen bir grup” olduğuna, buradan da “Ergenekon soruşturmasını açabilmek için Fethullah Gülen cemaatinin organize ettiği kümenin cinayeti gerçekleştirdiğine” kadar uzanan tezler iddianameye dönüştü.
Bu süreçten geriye kimsenin ayrıntılarını anımsamadığı, kimlerin yargılandığını bile unuttuğu; belgenin gaye haline getirme, korumama, cinayeti işleyenlerin ve azmettirenlerin gözetildiği sürecin tamamını kapsadığını göz önünde tutmayan yorgun bir hafıza kaldı. Dink ailesinin ve ilgili kamuoyunun çabasıyla kamu vazifelilerinin birçoğu yargı önüne çıkartıldı, lakin gayret hâlâ sürüyor. Yargı sürecinin 15 yıllık seyri, soru ve karşılıklarıyla, özetle şöyle:
1- Cinayetin azmettiricisi Yasin Hayal, polis tarafından biliniyor muydu?
Yasin Hayal, Trabzon Emniyeti’nin yakından tanıdığı bir isimdi. 24 Ekim 2004’te Trabzon’daki McDonald’s şubesine bomba attı ve birçok çocuk 6 kişi yaralandı. Trabzon polisi, Hayal’i birkaç gün sonra yakaladı. Olağan kaidelerde bombalama üzere bir hareketin akabinde belgenin terör savcılığına, Erzurum’a gönderilmesi gerekiyordu. Lakin Trabzon polisi, belgeyi hiç Erzurum’a göndermedi. Olay, kolay bir isimli olay olarak ele alındı. Olay, terör kabahati kapsamında görülseydi, Yasin Hayal’in aldığı mahpus cezası muhtemelen yarı oranında artırılmış olacak, 11. ayda tutuksuz yargılanmak üzere özgür bırakılması zorlaşacak, daha değerlisi “terör suçu” olduğu için örgüt bağları araştırılacaktı. Hayal’in telefon kayıtları bile araştırılmadı. Bu bağların araştırılması Dink cinayeti bağlarının daha o vakit çözülebilmesi demekti. Lakin bu yapılmadı. Polisin ve Trabzon’un zati tanıdığı Hayal için özel muamele yapıldı.
2- Bombalama hareketinden sonra Hayal, nasıl özgür kaldı?
Yasin Hayal, Trabzon 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanmaya başlandı. Yalnızca 11 ay tutuklu kalan Hayal, bu müddetin 3 ayını da akıl hastanesinde geçirdi. “Akıllı” raporu aldıktan kısa bir mühlet sonra tahliye edildi. Eylül 2005’te Hayal, tutuksuz yargılanmaya başlandı.
3- Tahliye kararı nasıl verildi?
Kararla ilgili en dikkat cazibeli ayrıntı, mahkemenin asıl heyetinin müsaadeli olmasına karşın, nöbetçi heyetin tahliye kararını vermesiydi. Çok kolay davalarda bile nöbetçi heyetler kritik kararlara imza atmazken, evrakla bütünüyle ilgisiz olan bir ticaret mahkemesi üyesi ile icra yargıcının yer aldığı heyet, tahliye kararını verdi. Bu heyet, üstelik Hayal’e yurtdışına çıkış yasağı bile koymamıştı.
‘Bombalama’ cürmü için indirim ve en alt huduttan ceza
Yasin Hayal
4- Yasin Hayal, bombalama cürmünden ne kadar ceza aldı?
Trabzon 1. Ağır Ceza Mahkemesi dava sonunda Hayal’e, cezasında indirim yaparak 6 yıl 8 ay ceza verdi. Bombalama ve yaralamanın kelam konusu olduğu bu davada, bütün cezalar alt huduttan, indirimle verildi. Adalet Bakanlığı müfettişleri, daha sonra Hayal’i hür bırakan yargıçlarla ilgili bir soruşturma açmaya gerek görmediler.
Dink cinayetini azmettirdiği tarihte cezaevinde olabilirdi
5- Hayal, neden çabucak tekrar cezaevine konulmadı?
Mahkeme, Yasin Hayal’i 14 Haziran 2006 tarihinde 6 yıl 8 ay mahpus cezasına çarptırdı. İnfaz Yasası indirimleri sonucu bu ceza 32 aya düştü. Hayal tekrar mahpusa girmedi, zira evvelden yattığı müddet vardı ve cezanın tamamını yatması için kararın Yargıtay tarafından onanması gerekiyordu. Yargıtay’daki harikulâde gecikme Yasin Hayal’in dışarıda kalmasına yol açtı. Hayal’in avukatlarının temyiz başvurusu Yargıtay’a 2006 Temmuz ayında geldi. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın, Hayal’in mahkûmiyeti ile ilgili tebliğnameyi hazırlayıp ilgili daireye göndermesi yaklaşık 8 ay aldı. Başsavcılık tebliğnameyi 6 Şubat 2007 tarihinde gönderdi. Bu ortada Hrant Dink, Hayal’in de dâhil olduğu tertiple 19 Ocak 2007 tarihinde öldürüldü. Yargıtay’ın ilgili dairesi, Trabzon’daki mahkemenin Hayal’le ilgili kararının birtakım istikametlerini onayıp, kimi taraflarını bozduğu kararını 2 Mayıs 2008 tarihinde aldı. Yargıtay, bu kararı 2008’de değil de 2006 ya da 2007 yılında almış olsaydı, Hayal’in 11 aya ek olarak 21 ay daha mahpus yatması gerekecek, Hayal’e tekrar cezaevinin yolu gözükecekti. Bu durumda da Hrant Dink’in öldürülmesi tertibinde yer alamayacak, tetikçi Ogün Samast’a Hrant Dink’in hayatına son veren silahı veremeyecekti.
6- Hayal’in yargılandığı bu periyotta, polis muhbiri olan ve Dink cinayetinin azmettiricilerinden sayılan Erhan Tuncel’i polis tanıyor muydu?
Polis, hem Erhan Tuncel’i tanıyordu hem de Yasin Hayal’le daha o tarihten bağını biliyordu. Başbakanlık Teftiş Şurası raporuna nazaran, Trabzon’daki Mc Donald’s şubesinin bombalanması olayını Erhan Tuncel’le Yasin Hayal birlikte organize etmişlerdi. Rapora nazaran, Tuncel’in bu bombalama aksiyonunun organizatörlerinden biri olduğu o periyotta İstanbul Terörle Uğraş Şubesi’nin raporlarında da vurgulanmıştı.
Erhan Tuncel
Cinayet planlaması Erhan Tuncel’in sorgulamasında bozulabilirdi
7- Erhan Tuncel’in üzerine niçin gidilmedi?
Polis, o tarihten başlayarak Tuncel’i muhbir olarak görevlendirmişti ve bunun ortaya çıkmaması için harika gayret sarf edildi. Tuncel, hücumla alakası bilinmesine karşın kuşkulu olarak sorgulanmadı. Tuncel de Hayal’le birlikte yargılansaydı, muhtemelen Hrant Dink cinayetinin planlanması gündemden düşecekti. Tuncel yargılanmak bir tarafa, olaydan 24 gün sonra devrin Trabzon Emniyet Müdürü Ramazan Akyürek tarafından “Yardımcı İstihbarat Elemanı” (YİE) yapıldı. Yargılama dışında bırakılan Tuncel için “zorla getirilerek dinlenmesi” kararı alan mahkeme bile bu kararını uygulamadı. Jandarma ise adliyeye gelip duruşmaları takip eden Tuncel’i bulamadığını bildirdi. Dink suikastından sonra Hayal, bu olayda azmettirici olan Tuncel’in bombayı da imal ettiğini anlattı.
8- Erhan Tuncel, muhbir olmasına karşın nasıl Dink cinayetini organize edebildi?
Tuncel, Trabzon Emniyeti İstihbarat Şubesi’nde vazifeli polis Muhittin Zenit’e bağlı çalışmaya başladı. Tuncel, 15 Şubat ve 7 Nisan 2006 tarihli raporlarında, Yasin Hayal’in Hrant Dink’e yönelik hareket yapacağını isim vererek bildirdi. Tuncel, bu periyotta karşılığında 1035 TL aldığı 11 istihbarat raporu verdi. Polislere kod ismiyle değil gerçek isimleriyle hitap edecek kadar emniyetle içli dışlı olan Tuncel’in “muhbirlik” statüsü Dink cinayetinden kısa müddet evvel, 23 Kasım 2006’da sonlandırıldı. Tuncel’in, daha evvel bilgisini verdiği cinayetten iki ay evvel istihbarat ağının dışına çıkartılması, cinayetin işlenmesine göz yumulduğu formunda yorumlandı. Periyodun Trabzon Emniyet Müdürü Reşat Altay’dı. Altay, cinayetten 1 hafta sonra misyonundan alındı.
9- Dink cinayetinin işleneceği Tuncel tarafından bildirildikten sonra polis istihbarat çalışması yaptı mı?
Trabzon Emniyet Müdürlüğü, 17 Şubat 2006 tarihinde, yani, cinayetten 11 ay evvel Erhan Tuncel’den gelen, “Dink’e yönelik hareket yapılacağı” bilgisini, Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Daire Başkanlığı ile İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne bildirdi. Trabzon Emniyeti, 7 Nisan 2006’da ikinci ikazda bulundu. Bu yazılarında Yasin Hayal’e yönelik araştırmaların sürdüğünü kaydeden Trabzon Emniyeti, daha sonra hiçbir istihbari bilgi vermedi.
Cinayet hazırlığını bilen Jandarma ‘Operasyon yetkimiz yoktu’ savunması yaptı
10- Jandarmanın da cinayetle ilgili bilgisi var mıydı?
Dink’in öldürüleceğini Jandarma da biliyordu. Trabzon Vilayet Jandarma Komutanlığı’na haber elemanlığı yapan Yasin Hayal’in eniştesi Coşkun İğci, Yasin Hayal’in Hrant Dink’i vurmak için kendisinden silah istediğini Temmuz 2006’da, yani cinayetten yaklaşık 6 ay evvel ilgili üniteye bildirdi. Daha sonra yapılan incelemeler, bu bilginin Trabzon Jandarma Vilayet Alay Kumandanı Albay Ali Öz’e kadar ulaştığını ortaya çıkardı. Lakin Trabzon Jandarma örgütü, eline ulaşmış olan bütün istihbarata karşın cinayet sürecine seyirci kalmayı tercih etti. Münasebet olarak ise “Operasyon yetkimiz yoktu” denildi. Jandarma Kumandanı Albay Ali Öz ve buyruğundaki isimlerin, Dink öldürüldükten sonra suikast bilgisini evvelden edinmedikleri tarafında düzmece rapor düzenledikleri anlaşıldı.
11- Emniyet Genel Müdürlüğü, bu kritik bilgiyle ilgili ne yaptı?
Periyodun Trabzon Emniyet Müdürü Ramazan Akyürek, Haziran 2006’da Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi Başkanlığı’na atanarak Ankara’ya gitti, boşalan Trabzon Emniyeti’ne bu tarihte Reşat Altay getirildi. İstihbarat Başkanlığı, gaye hâline gelen şahısları müdafaaya alabiliyor. Lakin, 2003’ten bu yana tehdit edilen Hrant Dink’in ismi bütün datalara karşın bu programa alınmadı.
12- İstanbul’a bilgi gitti mi, Hrant Dink neden korunmadı?
Dink, Sabiha Gökçen’le ilgili haberden sonraki süreçte daima olarak tehdit edilen bir isimdi. Devrin İstanbul Vali Yardımcısı, Dink’i bu haberden sonra makamına çağırmış, ikazda bulunmuştu. Daha sonra ihtarın nedenini “toplumsal infial yaratılmasını engellemek” olarak açıklamıştı. Kemal Kerinçsiz’in kabahat duyurusu üzerine, bir yazısı nedeniyle “Türklüğe hakaret” hatasından hakkında dava açılan Dink, bu cürmü işlediği kanıtlanırsa ülkeyi terk edeceğini açıkladı. Buna karşın çok milliyetçi çevrelerin amacı hâline geldi. İstanbul emniyeti, Trabzon Emniyeti’nin Dink konusunda ikazda bulunduğu 17 Şubat 2006 tarihinden itibaren tehdidi bilmekteydi. Bütün bunlara karşın İstanbul Emniyeti Hrant Dink’e muhafaza tahsis etmedi. Daha sonra vali yapılan Celalettin Cerrah’ın başında olduğu İstanbul Emniyeti’ne “yargılama süreciyle ilgili gelişmeleri yakinen izlenmediği, tehdidin ciddiyetinin gereğince algılanmadığı” suçlamaları yöneltildi. İstanbul Emniyeti ise İstihbarat Dairesi’nce uyarılmadığını sav etti.
13- Cinayet nasıl işlendi?
Eldeki bilgilere nazaran, Yasin Hayal ve Erhan Tuncel’in başında oldukları küme tarafından organize edilen cinayetin kararı, “bir üst akıl” tarafından verilmişti. Bu üst aklın kim olduğu konusunda 2007’den bugüne kadar uzanan süreçte farklı varsayımlarda bulunuldu. 2007’de bu üst aklın “Ergenekon örgütü” olduğunu savunan cemaat savcılarına karşılık, 15 Temmuz’dan sonra cinayetin cemaat tarafından organize edildiğini ve Ergenekon soruşturmasına münasebet yapılmak üzere gerçekleştirildiğini söyleyen iddianameler hazırlandı. Somut olayda ise, Yasin Hayal’in verdiği silahla cinayetten 3 gün evvel İstanbul’a gelen Ogün Samast, 19 Ocak 2007’de gerisinden yaklaşarak Dink’i öldürdü. Samast’ın cinayeti işlediği sırada olay yeri etrafında, tetikçinin Trabzon’dan İstanbul’a gelmek için gittiği otogardaki polislerin bulunduğu anlaşıldı.
Ogün Samast
14- Ogün Samast nasıl yakalandı?
Cinayetten kısa mühlet sonra Samast’ın imajları basına servis edildi. Babasının ihbarıyla, İstanbul’dan Trabzon’a dönerken otobüste yakalanan Samast, Samsun Emniyeti’ne götürüldü. Burada bayrak önünde “kahramanlık pozu” verdirilen Samast’ı takdir eden polislerin kamera manzaraları ortaya çıktı. Yakalandıktan sonra Ogün Samast’ın Yasin Hayal ve Erhan Tuncel ilişkileri çabucak açığa çıktı. Cinayetin işleneceğini herkesin bildiği, fakat pürüz olmadığı anlaşıldı. Trabzon’daki yapılanmaya yönelik operasyon başlatıldı ve ismi geçen tüm isimler gözaltına alındı.
Sorumlu kamu görevlilerin davaya dâhil edilmesi 9 yıllık sürece yayıldı
15- Kamu vazifelileri hakkında süreç yapıldı mı?
İhmaller zinciri açığa çıkmasına karşın o devirde kamu vazifelileri hakkında hiçbir süreç yapılmadı. Kamu vazifelilerinin davaya dâhil edilmesi 9 yıllık bir sürece yayıldı.
16- Birinci iddianamede kimler suçlandı?
Ogün Samast, cinayetten bir gün sonra, 20 Ocak 2007’de Samsun Otogarı’nda yakalandı. Cinayete ait birinci iddianame, Ergenekon soruşturması savcılarından da olan, Gülen cemaati mensubu olan ve hala firarda bulunan savcı Fikret Seçen ile savcı Selim Berna Altay tarafından hazırlandı. İddianamede, Samast, cinayetin azmettiricisi Yasin Hayal ve ‘büyük abi’ lakaplı polis muhbiri Erhan Tuncel’in de ortalarında bulunduğu 12’si tutuklu 18 sanık yer aldı. Birinci yargılama özel yetkili İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nce 2 Temmuz 2007’de başladı. İlerleyen tarihlerde Yasin Hayal’in eniştesi Coşkun İğci ile Osman Hayal hakkında düzenenlenen ek iddianamenin ana davayla birleştirilmesiyle sanık sayısı 20 oldu.
Sanıkları duruşmaya getiren aracın üzerinde ‘Ya sev, ya terk et’ yazısı vardı
17- Birinci yargılamada neler yaşandı?
Sanıklar birinci duruşmaya getirilirken, cezaevi aracının üzerinde, çok milliyetçilerin sloganının yazılı olduğu “Ya sev ya terk et” çıkartması vardı. Birinci duruşma 2 Temmuz 2007 tarihinde Beşiktaş’taki Özel Yetkili 14. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Bu dava, Ocak 2012’de karara bağlandı. Yasin Hayal, “tasarlayarak öldürmeye azmettirmek” kabahatinden ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına çarptırılırken, Erhan Tuncel de 10 yıl 6 ay mahpus cezası aldı ve tahliyesine karar verildi. Duruşmalarda Yasin Hayal, yapıtları Nobel Edebiyat Mükafatı kazanan Orhan Pamuk başta olmak üzere birçok ismi tehdit etti. Samast’ın davası ise, o tarihte 17 yaşında olduğundan çocuk mahkemesine alındı. Samast, Temmuz 2011’de çıkan kararda, “tasarlayarak adam öldürmek” ve “ruhsatsız silah bulundurmak” kabahatlerinden 22 yıl 10 ay mahpus cezası aldı.
Cinayet tertibi ‘terör örgütü’ sayılmadı
18- Bu davada “terör örgütü” saptaması yapıldı mı?
Hayır. Sanıkların tamamı “silahlı terör örgütü üyeliği” kabahatinden beraat etti. Dink ailesinin avukatı Fethiye Çetin, karar duruşmasının akabinde gazetecilere yaptığı açıklamada, “Cinayetin üzerinden beş yıl geçti. Hrant Dink ne kaygısı bu karar için: ‘Bizimle dalga geçiyorlar.’ Dalganın en büyüğünü meğerse en sona saklamışlar. Oysaki Hrant Dink bütün planlı aksiyonlardan değil, 3-5 kendini bilmez tarafından öldürülmüş. Burada örgüt yokmuş. Bu kadarını beklemiyorduk” dedi. Savcılık, bu nedenle davayı temyiz ederken, “Ergenekon terör örgütü”nün varlığını öne sürdü ve sanıkların bu örgütün güdümünde olduğunu savundu.
17 Ocak 2012’de verilen karardan sonra Mahkeme Lideri Rüstem Eryılmaz, “Verdiğimiz karar, ‘örgüt yoktur’ manasına gelmez. Verdiğimiz karardan rahatsız değiliz. Yalnızca tatmin edici olmadığını belirttim. Elbette bu cinayeti kolaya indirgeyemeyiz” dedi.
19- Karar katılaştı mi?
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, kararın, “örgüt” cürmünden ceza verilmemesi nedeniyle bozulmasını istedi. Yargıtay 9. Ceza Dairesi “örgüt” tarafından verilen beraat kararlarını bozdu. Sanıkların “silahlı terör örgütü” değil, “suç işlemek emeliyle oluşturulan örgüt üyesi” oldukları gerekçesiyle yargılanmalarına karar verdi.
20- İkinci yargılama ne vakit başladı?
Birinci yargılamadan sonra Erhan Tuncel, kararla birlikte tahliye edilmişti. Yargıtay’ın bozma kararının akabinde dava 17 Eylül 2013’te tekrar görülmeye başlandı. Tahliye edilen Erhan Tuncel de tekrar tutuklandı. Tuncel, bir müddet sonra yine tahliye edildi ve dava bitene kadar bir daha cezaevine konulmadı. “Işık evleri”nde okutulduğu öne sürülen Tuncel’in, Alperen Ocakları’nda faaliyet gösterdiği biliniyordu. 17/25 Aralık sürecinden sonra özel yetkili mahkemelerin kapatılması nedeniyle Dink cinayetine ait dava evrakı İstanbul 5. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderildi. Heyet, Yargıtay’ın bozma kararına uyulmasına hükmetti, Samast’ın Çocuk Mahkemesi’nde yargılandığı belgesi da ana davayla birleştirildi.
“Cerrah, mahalle arkadaşı olduğumuzu söylemişti”
21- Bu dava sonuçlandı mı?
Evet. İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi davayı karara bağladı. Son savunmasını yapan Ogün Samast’ın kelamları bilhassa dikkat cazipti. Samast, “Çıkar maksatlı kabahat örgütü argümanını kabul etmiyorum. İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah da örgüt olmadığını, mahalle arkadaşı olduğumuzu söylemişti. Örgüt üyesi olduğumuzu kabul etmiyorum. Yasin Hayal’in evvelki hatasının ise bizimle ilgisi yoktur. Hiçbir örgütün hedefiyle kabahat işlemedik, işlemem de. Şayet mahkeme örgüt üyeliğinden ceza verecekse hakkımda aktif pişmanlık kararlarının uygulanması talep ediyorum. Zira olayın başından beri her şeyi anlattım. Olaya katılan kim varsa anlattım. Tüm bildiklerimi samimi anlattığım için şahsıma aktif pişmanlık kararlarından faydalanmayı istiyorum. Örgüt üyeliğinden beraatimi talep ediyorum” dedi.
Erhan Tuncel de, “Hrant Dink suikastini bir yıl evvel yardımcı istihbarat elemanı olarak emniyete ben bildirdim. Benim verdiğim isimler tarafından suikast işlendi” diye konuştu. Son kelamı sorulunca, “Vatan sağ olsun” dedi.
22- Kim hangi cezayı aldı?
Mahkeme heyeti Yasin Hayal’i “Silahlı kabahat örgütü kurmak ve yönetmek” hatasından 7,5 yıl, Ogün Samast’ı “Silahlı örgüt üyesi olmak” cürmünden 2,5 yıl mahpus cezasına çarptırdı. Ersin Yolcu, “Silahlı örgütü üyesi olmak” kabahatinden 1 yıl 10 ay 15 gün mahpus, Ahmet İskender, “Silahlı örgütü üyesi olmak” cürmünden 1 yıl 10 ay 15 gün mahpus cezası aldı. Zeynel Abidin Yavuz, “Hrant Dink’in Yasin Hayal’in azmettirmesi sonucu Ogün Samast tarafından öldürülmesine yardım” hatasından 12,5 yıl “Silahlı örgüt üyesi olmak” cürmünden 1,5 yıl olmak üzere toplam 14 yıl 22 gün mahpus cezasına mahkum edildi. Yavuz’un Dink’in öldürülmesine yardım kabahatinden tutuklanmasına karar verildi. Tuncay Uzundal, “Hrant Dink’in Yasin Hayal’in azmettirmesi sonucu Ogün Samast tarafından öldürülmesine yardım” hatasından 15 yıl “Silahlı örgüt üyesi olmak” kabahatinden ise 1 yıl 10 ay 15 gün olmak üzere toplam 16 yıl 10 ay 15 gün mahpus cezasına çarptırıldı. Uzundal hakkında Dink’in öldürülmesine yardım hatasından yakalama kararı çıkartıldı. Salih Hacısalihoğlu ile Osman Hayal hakkında ise cürümleri sabit olmadığından beraat kararı verildi. “Büyük abi” Erhan Tuncel, Trabzon’daki McDonld’s’a bombalı hücum olayında tasarlayarak bomba kullanmak suretiyle 6 şahsa yönelik “Kasten öldürmeye teşebbüs” cürmünden 78 yıl, Hrant Dink’in Yasin Hayal’in azmettirmesi sonucu Ogün Samast tarafından öldürülmesine yardımdan 18 yıl, “Mala ziyan verme” ve “Silahlı örgüt üyesi olmak kabahatlerinden 3,5 yıl olmak üzere toplam 99,5 yıl mahpus cezasına çarptırıldı. Tuncel, tekrar tutuklandı.
Tetikçi Ogün Samast, “Tasarlayarak öldürmek” cürmünden daha evvel 22 yıl mahpus cezasına, Yasin Hayal ise azmettirme cürmünden müebbet mahpus cezasına çarptırılmıştı. Bu cezalar Yargıtayca onanmıştı.
23- Dink ailesi kararı temyiz etti mi?
Hrant Dink’in eşi Rakel Dink
Yetkililer hakkında uzun mühlet soruşturma müsaadesi verilmedi
24- Devletin öbür üniteleri bu süreçte araştırma yaptı mı?
2007-2013 yılları ortasında TBMM Hrant Dink Cinayetini Araştırma Komitesi, Başbakanlık Teftiş Heyeti, Devlet Denetleme Heyeti cinayeti araştırdı ve raporlar yazdı. Bu raporların tamamında kamu görevlilerin ihmallerine dikkat çekiliyor, cinayetin göz nazaran göre işlendiği vurgulanıyordu. Bu gelişmeler üzerine, İçişleri Bakanlığı Dink ailesinin şikâyeti ve basında çıkan haberler doğrultusunda 2013’te resen soruşturma başlattı. Lakin üst seviye emniyet ve jandarma yetkilileri hakkında uzun mühlet soruşturma müsaadesi verilmedi. Kamu vazifelileri şahit olarak bile dinlenmedi
25- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), evrakla ilgili karar verdi mi?
Kamu vazifelileri hakkında 2010’a kadar Başbakanlık Teftiş Konseyi ve TBMM tarafından hazırlanan raporlardaki ihmal tezlerine karşın soruşturma açılmaması üzerine Dink ailesi AİHM’ye başvurdu. AİHM, yargılama süreci bitmemesine karşın, durumu istisna kabul ederek belgeyi ele aldı ve Türkiye’den savunma istedi. Savunmada, “Dink’in halkı kışkırttığı ve müdafaa istemediği” üzere vahim savlarda bulunuldu. Büyük reaksiyon çeken bu savunmadan sonra AİHM, Türkiye’yi “etkili soruşturma yürütmemesi” nedeniyle mahkûm etti. İstanbul ve Trabzon emniyet müdürlüklerindeki polisler veTrabzon jandarma yetkilileri hakkında soruşturma açılması istendi. Aralık 2010’da mutlaklaşan bu karardan sonra 2011’de avukatlar yine kamu vazifelileri hakkında cürüm duyurusunda bulundu.
26- Kamu vazifelileri hakkında soruşturma çabucak açıldı mı?
Hayır. Bu defa de farklı savcılıklardan misyonsuzluk, yetkisizlik, takipsizlik kararları çıkmaya başladı. 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül periyodunda Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Heyeti’nin 2012’deki raporunun akabinde kabahat duyuruları yinelendi. Lakin tekrar etkisiz soruşturmalar yürütülmeye başlandı.
27- Kamu vazifelileri nasıl yargılanmaya başlandı?
Nisan 2013’te yargı sistemine yönelik yapılan değişiklikler kapsamında, AİHM’nin “etkin bir soruşturma yürütülmediğine” hükmettiği davalarla ilgili hususlarda soruşturma açılmasına müsaade verildi. Tekrar soruşturma açıldı, lakin savcılığın ve savunma makamının karşılıklı itirazlarıyla süreçte uzamalar görüldü. 17/25 Aralık sürecinin akabinde Adalet Bakanlığı’nın 2014 yılı ortalarında aldığı kararla kamu vazifelileri için yargı yolu açıldı.
28- İkinci iddianame ne vakit hazırlandı?
Bakanlığın bu kararının akabinde devam eden yargılama dışında, İstanbul Özel Yetkili Başsavcılığı’nın 2007’de açtığı ve açık tuttuğu belge canlandırıldı. 8 Mayıs 2014’ten itibaren periyodun Emniyet Genel Müdürlüğü, Trabzon ve İstanbul emniyet yetkilileri hakkında soruşturma başlatıldı. Dink ailesinin başvurusu üzerine hakkında soruşturma müsaadesi verilmeyen kimi kamu vazifelilerinin soruşturulması gerektiğine yönelik Anayasa Mahkemesi’nden çıkan karar da soruşturmayı faal hale getirdi. İstanbul’daki iki başka soruşturma belgesi ile Trabzon’daki evraklar birleştirildi. Trabzon’da yargılanan ve çok düşük ceza alan alan jandarma vazifelilerinin evrakları da getirtildi. Eski Trabzon Emniyet Müdürü ve Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi Lideri Ramazan Akyürek, Ali Fuat Yılmazer, Ercan Demir, Muhittin Zenit üzere isimler soruşturmaya dâhil edildi ve tutuklandı. 4 Aralık 2015’te ikinci iddianame hazırlandı. Savcı Gökalp Kökçü tarafından hazırlanan iddianamede, eski İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah ile polis müdürleri İlhan Güler, eski Trabzon Emniyet Müdürü Reşat Altay ile yetkililer Faruk Sarı, Engin Dinç, Ercan Demir, eski İstihbarat Daire Başkanlığı yetkilileri Sabri Uzun, Ramazan Akyürek, Ali Fuat Yılmazer, Taner Demirel üzere isimler hakkında dava açıldı. 26 kamu görevlisinin belgesi ana dava evrakı ile birleşti.
29- Soruşturma bütünüyle bitti mi?
Hayır. Savcılık, örgütsel yapı içinde hareket ettiği düşünülen birtakım isimlerle ilgili soruşturma belgesini ayırdı. Olay sırasında cinayet mahallinde, terminalde bulunduğu belirtilen isimlerin belgeleri ayrıyeten soruşturuldu.
30- Bu iddianame kâfi bulundu mu?
Hayır. Dink ailesi ve avukatları, Hrant Dink’in amaç hâline getirilmesi ve korunmamasına yönelik sürecin de bu belge kapsamında soruşturulması gerektiğini düşünüyor. İstanbul Başsavcılığı, 2004’te Hrant Dink’in Sabiha Gökçen haberi nedeniyle “uyarıldığı” periyotta misyonda bulunan Ergun Güngör ile valilik yetkililerinin, muhafaza kararı almayan İstanbul Emniyeti yetkililerinin, kimi MİT vazifelilerinin, “Türklüğe hakaret” yargılamasına ve duruşmalarda maksat haline getirilmesine yol açmakla suçlanan emekli general Veli Küçük, avukat Kemal Kerinçsiz, Oktay Yıldırım’ın da ortalarında bulunduğu 43 kişinin daha yargılanmasını istedi. Bu bireyler hakkında takipsizlik kararları verildi. 2016’da bu kararlara yapılan itirazlar reddedildi. Bunun üzerine Anayasa Mahkemesi’ne ikinci defa başvuruldu. Bu müracaat hala karara bağlanmadı.
31- Anayasa Mahkemesi, 2019’da bu mevzuda bir karar verdi mi?
Evet. Yüksek Mahkeme, müracaatçıların argümanları hakkında sağlıklı bir kıymetlendirme yapabilmesi için somut olayın iç içe geçmiş taraflarını ilgilendiren ve devam etmekte olan ceza yargılamasının neticelenmesi, olay hakkında yürütülen isimli sürecin bir bütün olarak kıymetlendirilmesi gerektiğini belirterek başvuruyu reddetti.
32- Anayasa Mahkemesi, bu kararı hangi münasebetle verdi?
Kararda, şöyle denildi:
“Böylece Anayasa Mahkemesi, somut olayın tüm taraflarına ait olarak olayı birinci elden inceleyen soruşturma ve yargılama makamlarının elde ettiği bulguları ve ulaştığı sonuçları bir bütün olarak dikkate alabilecektir. Bu durum, temel hak ihlallerini gidermede Anayasa Mahkemesinin sahip olduğu ikincil nitelikteki rolün de bir gereğini oluşturmaktadır. Sonuç olarak, öncelikle Anayasa Mahkemesince yapılan tespitlerin şahısların masumiyetine yahut suçluluğuna ait bir yorum yapıldığı halinde değerlendirilmemesi gerekliliği tabir edilmelidir. Bu bağlamda, müracaatçıların tezlerinin ve olayla ilgili soruşturmanın tesirli yürütülüp yürütülmediğinin, mevt olayının sebep ve şartları yani gerçekleşme kaideleri isimli makamlarca netleştirilmeden Anayasa Mahkemesince bir bütün olarak değerlendirilmesinin bu basamakta mümkün olmadığı, bu konuların olay hakkında görülmekte olan yargılama sürecinde elde edilen bilgiler bir bütün olarak incelenmek suretiyle kıymetlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.”
33- Bu karara itiraz mümkün mü?
Evet; karar hem AİHM’ye taşınabilir, hem de biten davalardan sonra yine eksik ve etkisiz soruşturma yürütüldüğünü belirtilerek yeni müracaatta bulunulabilir.
Cemaat mensuplarına odaklanan 3. iddianame ile sanık sayısı 85’e ulaştı
34- Üçüncü iddianame ne vakit hazırlandı?
İstanbul Başsavcılığı, evraklarını ayırdığı kamu vazifelileri hakkında 2016 yılı Temmuz ayından itibaren operasyonlar yaptı ve birçok jandarma vazifelisi ile cemaate yakın olduğu belirtilen kimi gazeteciler ve yayıncılar hakkında tutuklama kararı verildi. 10 Mayıs 2017’de cemaatle Dink cinayeti ortasında en net ilişkiyi kuran iddianame hazırlandı. İddianamede, Fethullah Gülen, eski savcı Zekeriya Öz ve meslekten ihraç edilen Tuğgeneral Hamza Celepoğlu’nun da ortalarında bulunduğu 50 şüphelinin cinayetin planlanması ve icrası noktasında müşterek hareket ettikleri tez edildi. Cinayette faal rol alan bir kısım kuşkulu muvazzaf askerin, darbe teşebbüsüne de katıldıkları tespit edildi. Evrak ana davayla birleştirildi. Böylelikle, Trabzon’da jandarmalar hakkında açılan davalardan, hazırlanan birinci iddianameye kadar tüm davalar birleştirilmiş oldu. Evrakta sanık sayısı 85’e ulaştı. 4’ü tutuklu, 10’u firari 85 sanıklı davanın son duruşmaları Aralık 2018’de görüldü.
35- Bu ana davanın sanıkları ortasında kimler vardı?
Yargılanan isimler ortasında Ogün Samast, Erhan Tuncel ve Yasin Hayal ile birlikte Fethullah Gülen, Zekeriya Öz, eski FOX TV Haber Müdürü Ercan Gün, darbe teşebbüsünün akabinde kapatılan Gülen cemaati yayını Vakit Gazetesi Genel Yayın Direktörü Ekrem Dumanlı, periyodun Trabzon Jandarma Kumandanı albay Ali Öz ve zanlı Samsun’da yakalandığında birlikte fotoğraf çektiren polis memurları da yer alıyor. Periyodun İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah, devrin Emniyet İstihbarat Daire liderleri Engin Dinç ve Sabri Uzun, devrin Trabzon Emniyet Müdürü Reşat Altay, devrin Trabzon Emniyet Müdürlüğü İstihbarattan Sorumlu Müdür Yardımcısı Hasan Durmuşoğlu, süreçte Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Daire Lideri olan Ramazan Akyürek, devrin İstihbarat Daire Başkanlığı İşçi Şube Müdürü Coşgun Çakar, İstihbarat Daire Başkanlığı C Şube Müdürü Ali Fuat Yılmazer sanıklar ortasında. Tutuklu yargılanan sanık sayısı ise yalnızca dört. O isimler farklı kabahatlerden da tutuklu bulunan Ali Fuat Yılmazer, Ramazan Akyürek ile eski Jandarma istihbarat vazifelisi Muharrem Demirkale ve ihraç edilen eski Tuğgeneral Hamza Celepoğlu. Bu isimlerden bilhassa Yılmazer’in sözü dikkat cazipti. Yılmazer, duruşmalarda, açık biçimde İstanbul ve Trabzon emniyetini suçlarken, şunları söylemişti:
“İstanbul’la ilgili söylediklerimden hiç birisi iftira değildir. Doğruyu söylediğim, kanunlara uygun bir tutum içinde olduğum için, lakin sadece birilerinin derin çete angajmanı faaliyetlerine o devirde çomak soktuğum için ben cezalandırılıyorum. Hrant Dink’in ölümündeki sorumlulukla ilgili değil, o katliamı tezgahlayan derin çetelerin derin tezgahlarına çomak soktuğum için ben burada cezalandırılıyorum. Yardımcı İstihbarat Elemanı bir biçimde polisle görüşecekse bile emniyet binası dışında görüşülür. İsmi üzerinde, bu türlü ajanlık olmaz. Bir casus Yasin Hayal’i alıp oralara buralara, toplantılara götürmez. Bunun ismi YİE olmaz. Bu türlü bir elemanlık sistematiğimiz yok bizim. Erhan Tuncel, Yasin Hayal ve Ogün Samast’ı cinayete azmettirmiştir. ‘Arkamız sağlam’ lafı cinayet için sağlam bir motivasyon olmuştur. Erhan Tuncel boşuna İstihbarat Daire Başkanlığı makamında ağırlanmamıştır. Ogün Samast, Hrant Dink’i öldürdüğünde sahiden kahraman olacağına inandırılmıştır.”
36- 2019’da bu davada ilerleme kaydedildi mi?
Mart, Temmuz, Eylül ve Kasım aylarında davayla ilgili üçer gün süren duruşmalar yapıldı. Duruşmalarda bugüne kadar dinlenmemiş, detaylı açıklama yapmamış pek çok sanık ve şahit konuştu. Şubat ayında bu davanın üç günlük yeni duruşması yapılacak. Bu duruşmada, Hrant Dink’le, İstanbul Valiliği’nde görüşen MİT mensuplarının şahit olarak dinlenip dinlenmeyecekleri konusunda karar verilecek.
Genelkurmay istedi, MİT aradı, görüşme yapıldı
37- Duruşmalarda bu mevzu gündeme geldi mi, kim ne söyledi?
Devrin İstanbul Vali Yardımcısı Ergün Güngör, duruşmada dinlendi. Dink’i İstanbul Valiliği’ne davet eden Güngör, bu görüşmenin MİT’in talebiyle yapıldığını, MİT’ten de Genelkurmay Başkanlığı’nın talepte bulunduğunu anlattı. Güngör, şunları kaydetti:
“Hrant Dink’le yaptığımız görüşme MİT Bölge Başkanlığının talebiyle yapıldı ve azınlıklardan sorumlu olduğum için benim odamda yapıldı. Görüşmeden evvel devrin Ermeni Patriği Mutafyan’ın Ermenilere ilişkin kurumlara dönük tehditler olduğu ve gereğinin yapılması için müracaatta bulunmuştu. Emniyet gerekli çalışmaları yaptı. İnternetten, bomba üretim teknikleri anlatan ve akabinde Ermeni kurumlarının adreslerini yayınlayan bir kişi yakalandı ve tutuklandı. Daha sonra Hrant Dink, Sabiha Gökçen haberini yayınladı. Basında geniş yer aldı, infial uyandırdı. MİT Bölge Lider Yardımcısı Özer Yılmaz ve MİT vazifelisi Handan Selçuk, yanıma gelerek Hrant Dink’le görüşme yapılmasını istek ettiklerini söyledi. Güvenlik ve azınlıklardan sorumlu olduğum için benim odamda yapılmasını istediklerini söylediler. Vali Güler‘i aradım. Kendisi olur verdi ve bunun üzerine görüşme yapıldı. MİT vazifelileri yanımdayken, Dink’i aradım ve yaptığı haberle ilgili bilgi ve evrakları görmek istediğimi, sohbet etmek istediğimizi söyledim. Sonraki gün görüşme yapıldı. MİT’çiler kendilerini akrabam olarak tanıtmamı istedi, akrabam olarak tanıttım. Ben haberin infial yarattığını söyledim. Kimileri tarafından çarpıtılabileceğini, Ermeni kurumlarının maksat alınabileceğini söyledim. Akabinde MİT’ten Özer Beyefendi benzeri şeyleri söyledi. Görüşme sonunda Hrant Dink, elindeki evrakları bıraktı. Evrakları MİT vazifelileri aldı. Nezaketli bir görüşmeydi. Mutlaka tehdit, gözdağı verme üzere bir durum kelam konusu değildi. Görüşmeden sonra Vali Güler’e gidip görüşmeyle ilgili bilgi verdim.”
Dink Ailesi avukatlarından Hakan Bakırcıoğlu, duruşmada Güngör’e Dink’le yapılan görüşmenin Genelkurmay Başkanlığı tarafından istendiğini söyleyip bu mevzuda bilgi sahibi olup olmadığını sordu. Güngör, “Evet. Genelkurmay Başkanlığı tarafından MİT aranmış. Lakin kim aramış, nasıl görüşmüşler onları bilmiyorum. Süreçten haberim yok” diye cevapladı.
“Operasyonel üniteler bana bağlıydı, fakat televizyondan öğrendim”
38- Duruşmalarda, Dink’in öldürülmesinden sonra yaşananlara ait bilgi ya da söz verildi mi?
Periyodun İstanbul İstihbarat Dairesi Lider Yardımcısı olan, Samsun Vilayet Emniyet Müdürü Vedat Yavuz da çarpıcı bir tabir verdi. Yavuz, şunları söyledi:
“Cinayetten sonra Ramazan Akyürek, beni Samsun’a gönderdi. Bunun sebebi müfettişlerin Trabzon’a gitmesiydi. Cinayet işlendiği tarihte operasyonel ve işçi üniteleri bana bağlıydı. Dink cinayetini televizyonda alt yazıdan öğrendim cinayet sonrasında en ufak bir bilgime başvurulmadı ne yapılması konusunda da bir bilgilendirme yapılmadı bana. Cinayetten sonra 2 Şubat 2007’de İstihbarat Daire Lideri Ramazan Akyürek bana, ‘yanına birini al, tez Samsun’a git’ dedi. Operasyon şube müdürünü yanıma alayım dedim, olmaz dedi. Ali Fuat Yılmazer’i alayım dedim, olmaz dedi. Para pul işlerine bakan daire lider yardımcısını, Bekir’i al dedi. Ben özel kalemi aradım. Komiser ben daha konuşmadan biletinizi aldım dedim. Bekir’i aradım, ben daha konuşmadan ‘hazırım’ dedi. Yolda Akyürek’i aradım gidiyorum ne yapacağız diye sordum. ‘Gidin arkadaşlara moral verin’ dedi. Trabzon’a gidecek miyiz dedim, hayır dedi. Gidip işçisi topladık, ne yaptınız, ne yapıldı diye konuştuk, çayımızı içtik. Lideri aradım. ‘İş bitti’ dedim. ‘Kalın. Jandarma Kumandanına gidin’ dedi, ‘MİT’e gidin’ dedi. Gittik görüştük. Ziyaret maksatlı. Sonra aradım dönüyoruz dedim. Dedi bugün de kalın. Sonra öğreniyorum ki, cinayet işlendikten sonra mülkiye müfettişleri Trabzon’a gidiyorlar. Sonra biz dönüyoruz müfettişler gidiyor.”
39- Kamera imgeleri konusunda nasıl bir tabir verildi?
Cinayet sırasında Dink’in uğradığı Akbank şubesinin müdürü Hamza Bülent İlkehan da Akbank Pangaltı Şubesi’nin güvenlik kameralarının öğlenden evvelki kısmının bulunamaması konusunda, “Cinayet günü 7-8 sefer farklı sivil polislere imaj verdim. Polisler tutanak imzalamaktan kaçındı ve yalnızca bir sefer tutanak imzaladı. İmgelerde teknik sorun yoktu ve kameralar çalışıyordu” dedi.
40- 2020 yılında davada ne üzere gelişmeler yaşandı?
2020 yılında birinci üç günlük duruşma maratonu Şubat ayında yapıldı. 103, 104 ve 105. duruşmalarda, cinayet işlendiğinde Trabzon Emniyet Müdürlüğü Terörle Uğraş (TEM) Şube Müdür Yardımcısı olan Âdem Sağlam, cinayet devrinde Emniyet Genel Müdürlüğü TEM Daire Lideri olan Ahmet Selim Akyıldız, cinayet devrinde Samsun Vilayet Jandarma Kumandanı olan Serdar Yücel, hata örgütü başkanı olduğu gerekçesiyle 66 yıl mahpus cezası alan Yakup Kürşat Yılmaz, İstanbul Jandarma Komutanlığı Çok Sağ Tim Kumandanı Serkan Özel şahit olarak dinlendi.
Organize cürüm örgütü önderi Kürşat Yılmaz ise bir otelde görüştüğü, hakimlik yaptığını belirttiği Ömer Küçükyurt ile Hüseyin Albay ve İsmail Issız isimli bireylerin kendisine Hrant Dink’in fotoğrafını göstererek öldürülmesini teklif ettiklerini söyledi. Yılmaz, “Gel bizim mafyamız ol. Bunu öldürt, yakalanan kişiyi Avrupa’ya gönderirsin dediler. Ben de ‘Bu işte yokum, sizde bu işe girmeyin, bu vatan hainliğidir. Türkiye’yi sıkıntı duruma sokar. Amerikan oyunlarına gelmeyin’ dedim. Kabul etmedim” dedi. Kürşat Yılmaz, “Cinayetten sonra cezaevinde Erhan Tuncel benimle görüşmek istedi. Avukatıma görüşmesini söyledim. Lakin cezaevi yönetimi görüştürmedi” diye konuştu.
Duruşmada, avukat Bakırcıoğlu, MİT mensuplarının şahit olarak dinlenilmesini talep etti.
41- Bu talep kabul edildi mi, sonraki duruşmalarda neler yaşandı?
Davanın, 107, 108 ve 109. duruşmaları 7-8-9 Temmuz’da görüldü. Duruşma öncesinde Hrant Dink davasına bakan mahkeme heyeti beşinci sefer değişti. Heyetin başkanlığına CHP İstanbul Vilayet Lideri Canan Kaftancıoğlu’nu tweetleri nedeniyle yargılandığı davada 9 yıl 8 ay 20 gün mahpus cezasına mahkum eden İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nin eski lideri Akın Gürlek getirildi.
Yeni heyet, devrin MİT vazifelileri Özel Yılmaz, Handan Selçuk ve Hüseyin Kubilay Günay’ın şahit olarak dinlenmeleri talebini evraka katkı sağlamayacağı gerekçesiyle reddetti. MİT İstanbul Bölge Lideri Ahmet Köksoy’un ise şahit olarak dinlenilmesine karar verildi.
Lakin 16 Eylül’de yapılan sonraki duruşmada, mahkeme, Köksoy’u da dinlemekten vazgeçti ve temel hakkındaki görüşünü açıklaması için belgeyi savcılığa verdi.
42- Savcılık, hangi cezaları talep etti?
15 Aralık’ta yapılan duruşmadan bir gün evvel Savcı Muhammed İkbal Anar temel hakkında mütalaasını açıkladı. Savcı Anar bir kısım sanıklar için beraat, bir kısım sanıklar için “FETÖ üyeliği”, bir kısım için “FETÖ yöneticiliği” ve bir kısmı içinse “görevi ihmal” suçlamalarından ceza istedi.
15 Aralık’taki duruşmada ise mahkeme, Dink ailesi avukatlarına temel hakkındaki görüşe karşı beyanlarını hazırlamak için yalnızca iki gün verdi. İtiraza karşın mahkeme, kararını değiştirmedi.
43- Savcı, kimleri cinayetten sorumlu tuttu, kimlerin yalnızca vazifelerini ihmal ettiklerine karar verdi?
Faili muhakkak sitesinde yer alan duruşma tutanağı ve notlarına nazaran; savcı, cinayetin tasarı etabında Trabzon İstihbarat Şube Müdürü olan Engin Dinç, cinayetin işlendiği sırada İstanbul Emniyet Müdürü olan Celalettin Cerrah ve cinayetin işlendiği devirde İstanbul İstihbarat Şube Müdürü olan Ahmet İlhan Güler için “görevi berbata kullanma” hatasından, cinayetin işlendiği devir Trabzon Emniyet Müdürü olan Reşat Altay’ın “kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi”, “resmî belgeyi bozmak, yok etmek yahut gizlemek” ve “görevi berbata kullanma” cürümlerinden, cinayetin işlendiği sırada Trabzon İstihbarat Şube Müdürü olan Faruk Sarı hakkında “silahlı örgüt üyeliği”, “tasarlayarak taammüden öldürme”, “resmî belgeyi bozmak, yok etmek yahut gizlemek”, “görevi berbata kullanma” kabahatlerinden, cinayetin tasarı evresinde ve işlendiği sırada Trabzon Jandarma Alay Kumandanı Ali Öz hakkında ise “Anayasa’yı ihlal”, “kasten öldürme”, “resmi dokümanda sahtecilik”, “görevi berbata kullanma”, “örgüte yardım” cürümlerinden, cinayetin işlendiği periyotta İstanbul İstihbarat C Şube Müdürü Ali Fuat Yılmazer’in “suç işlemek emeliyle örgüt kurma ve yönetme”, “tasarlayarak taammüden öldürme”, “resmi belgeyi bozmak, yok etmek yahut gizlemek”, “görevi berbata kullanma” kabahatlerinden, cinayetin tasarı evresinde Trabzon Emniyet Müdürü olan, cinayetin işlendiği vakit ise İstihbarat Daire Lideri olan Ramazan Akyürek’in “silahlı örgüt kurmak ve yönetmek”, “tasarlayarak taammüden öldürme”, “resmi evrakta sahtecilik”, “resmî belgeyi bozmak, yok etmek yahut gizlemek”, “görevi berbata kullanma” hatalarından, cinayetin tasarı basamağında İstihbarat Daire Lideri olan Sabri Uzun’un ise vazifesi berbata kullanma hatasından, cinayetin işlendiği sırada TGRT televizyonu muhabiri olan Ercan Gün hakkında “Anayasa’yı ihlal” ve “silahlı örgüt üyeliği’” hatalarından ceza talep etti.
Savcı mütalaasında yurtdışında (firari) bulunan sanıklardan Adem Yavuz Arslan, Coşgun Çakar, Ekrem Dumanlı, Fetullah Gülen, Halil İbrahim Koca, Mehmet Akif Yılmaz, Mehmet Faruk Mercan, Metin Canbay, Ömer Faruk Kartın, Serkan Şahan, Yılmaz Angın, Yunus Muharrir ve Zekeriya Öz’ün belgesinin tefrik edilerek haklarındaki yargılamanın farklı bir temel numarasıyla yapılmasını talep etti.
12 Mart’ta Düzce’de uğradığı silahlı akında ölen emekli jandarma istihbaratçı astsubay Onur Ateş’in üzerine atılı “Kasten öldürme, silahlı terör örgütüne üye olma, Anayasal tertibi ortadan kaldırmaya teşebbüs etme” kabahatlerinden açılan kamu davasının düşürülmesini isteyen savcı Anar, sanıklardan Adem Sarıgöl, Adnan Acar, Atilla Güçlüoğlu, Cevat Eser, Metehan Kadir Yıldırım, Muhammer Ay, Niyazi Malkoç, Rahmi Özer, Resül Kütükoğlu, Tefik Cantürk ve Ünsal Gürel’in beraatını istedi.
Savcı Abdullah Dinç, Ahmet Çetiner, Ahmet Faruk Aydoğdu, Birol Ustaoğlu, Eyüp Temel, Hacı Ömer Ünalır, Hasan Durmuşoğlu, Hüseyin Yımaz, Mikdat Özbek, Murat Bayrak, Musa Yıldırım, Mustafa Küçük, Lider Araz’ın kimi hatalardan beraatını isterken birtakım hatalardan da cezalandırılmasını talep ederken, Ali Poyraz, Ali Barış Sevindik, Bekir Yokuş, Ecevit Buyruk, Emre Cingöz, Ercan Demir, Ergün Yorulmaz, Gazi Günay, Hacı Şefik Şimşek, Hamdi Egbatan, Hamza Celepoğlu, Mehmet Ayhan, Mehmet Uçar, Mehmet Ali Özkılıç, Metin Balta, Metin Yıldız, Muharrem Demirkale, Muhittin Zenit, Okan Şimşek, Onur Karakaya, Osman Gülbel, Özkan Mumcu, Şükrü Yıldız, Tamer Bülent Demirel, Veysal Şahin, Volkan Şahin, Yakup Kurtaran, Yavuz Karakaya, Yusuf Bozca, Yüksel Avan’ın ise üstlerine atılı kabahatlerden cezalandırılmasını istedi.
44- Savcının talep ettiği cezalar ne manaya geliyor?
Dava uzun bir müddettir Dink cinayetinin FETÖ tarafından tasarlanarak gerçekleştirildiği tezi üzerinden ilerliyor. Dink ailesi ise yalnızca FETÖ mensuplarının değil, devrin emniyet İstanbul emniyet yetkililerinin de eşit sorumluluğu bulunduğunu savunuyor. Fakat savcının görüşü, cinayetin büsbütün FETÖ tertibi olduğu tezi üzerinden yazılmış. Cerrah, Güler üzere isimler yalnızca “görevi berbata kullanmakla” suçlanıyor. Dink’le ilgili istihbaratı almalarına karşın gerekli müdafaayı sağlamayan, öncesinde Dink’i aldığı tehditlere karşın korumayan isimlerin cinayetten habersiz oldukları varsayılıyor.
45- Dink ailesi avukatlarına neden yalnızca iki gün müddet verildi?
Mahkeme, davayı, 2020’de sonlandırmak niyetini taşıyordu. Bu nedenle Dink ailesinin avukatlarının ısrarlarına karşın avukatlara yalnızca iki gün müddet verildi ve duruşma 17 Aralık’a ertelendi. 17 Aralık’taki duruşmada, Avukat Bakırcıoğlu, ““Hrant Dink cinayetine dair 14 yıldır sürmekte olan yargılamada katılan taraf olarak maddi gerçeğin ve hakikatin açığa çıkarılmasına yönelik davanın aslına ve savcılık makamının mütalaasına ait beyanlarımızı sunmak için talep ettiğimiz müddet mahkemeniz tarafından tarafımıza verilmemiştir. Sanık savunmalarının şahit beyanları ve kanıtlar ile birlikte değerlendirilmesini içerecek halde beyanlarımızı tarafımıza tanınan iki günlük müddette sunmamızın dava belgesinin kapsamı dikkate alındığında imkanlı olmadığı ve bu müddette sunacağımız bir görüşün de rastgele bir ciddiyet içermeyeceği açıktır” dedi ve beyanda bulunmadı.
Mahkeme heyeti, duruşmayı 22 Aralık üzere yakın bir tarihe erteledi.
46- 22 Aralık’taki duruşmada neler yaşandı?
Bu duruşmada, mahkeme, sanıkların temel hakkındaki görüşlerini açıklamasından sonra Dink ailesinin avukatlarının beyanlarının alınacağını açıkladı ve savunmalara geçildi. 22-23 ve 24 Aralık’ta sanıkların savunmaları alındı. Mahkeme, savunmaların alınmasına 6, 15 ve 22 Ocak’ta devam edileceğini açıkladı.
47- Duruşmalar sürerken, karar etabına yaklaşılmışken kimler, neden tutuklandı?
6 Ocak’taki duruşmada, cinayetin işlendiği periyotta Trabzon jandarmasında misyon yapanlardan Veysal Şahin ve Volkan Şahin’in yine tutuklanmasına karar verildi. Cinayet hazırlığından Trabzon’da Coşkun İğci aracılığıyla haberdar olan Veysal Şahin ve Volkan Şahin hakkındaki kuvvetli kabahat kuşkusu, tutukluluk müddeti azlığı ve isimli denetimin kâfi olmayacağı kıymetlendirilerek tutuklama kararı verildiği öğrenildi. Her iki isim, cinayetin işleneceğini evvelden bilmek ve gereğini yapmamakla suçlanıyor. Bu iki isimden sonra tıpkı münasebetle hakkında tutuklama kararı olan astsubay Okan Şahin de tutuklandı.
48- Sonraki duruşmalarda neler yaşandı?
Sanıklar savunmalarını yapmaya devam etti. Dink ailesinin kovuşturmasının genişletilmesi talepleri ise dikkate alınmadı.
49- Davanın en kritik isimlerinden olan Akyürek savunma yaptı mı?
Evet. 1 Şubat 2021’deki duruşmada tabir veren Akyürek, savunmasında jandarmayı ve İstanbul Emniyeti’ni suçlayarak şunları söyledi:
“Belge yok etmedim, uydurma evrak üretmedim, kimsenin ölmesini istemedim, emniyet dışında öteki hiçbir yerde vazifede olmadım. Elde edilen istihbari bilginin vakıf olduğum gün Daire Başkanlığı’na ve İstanbul’a bildirilmesini sağladım. Dink 2004’ten beri gaye alınmış biridir. Bunlardan biri de Yasin Hayal’di. Hayal cezaevinden çıkınca fiziki, teknik takip ve yardımcı istihbarat elemanı ile takip ettik. Hayal ile ilgili bilgiyi edinildiği gün paylaştık. Sonrasında Erhan Tuncel’in YİE’likten çıkarılması ve başka olumsuz gelişmelerde ben Trabzon’daki vazifemde değildim. İstanbul Emniyeti Hrant Dink’e yönelik gelişmeleri biliyordu. Trabzon’dan 11 ay evvel gelen resmi yazıya yanıt vermediler. Onu korumadılar. Bense cinayetten üç ay evvel 81 ile imzamla tamim gönderdim. Benim hiçbir ihmalim kelam konusu değildir. Bu istihbarata ait gelişmeleri takip etmek Vilayet Emniyet Müdürlerinin misyonudur. 8 Mayıs 2006’da Trabzon’dan ayrıldım. Cinayet hazırlığına ait aldığı istihbaratı bildirmeyen Trabzon Jandarma Kumandanı Ali Öz’dür, ben değilim. Hrant Dink ile ilgili aksiyon haberinin yollanmasından 3 ay sonra ben daire lideri oldum. Bana operasyon talebi gelmemiştir. Hrant Dink konusu hiç gündeme gelmedi. Müdafaa kararı da lakin vilayetlerde alınabilir. İstanbul Valisi sorumluluğundadır. İstanbul Emniyeti’nin Hrant Dink konusunu muhafaza kuruluna intikal ettirmesi gerekirdi. Hrant Dink yazılar yazdı. İstanbul’da bu tehdit atmosferi varken ve Trabzon’dan cinayet hazırlığı bilgisi gelmişken Muammer Güler, Celalettin Cerrah, Ahmet İlhan Güler bütün bu süreçte İstanbul’da misyondaydı. Kutsal bildiğim her şey ismine yemin ederim ki savcının benimle ilgili kurgusu palavradır. Dink’in öldürülmesinde hiçbir dahlim, onun öldürülmesi için ortam hazırlamam iftiradır. Dink’in öldürülmesi ile ilgili bir irtibatım olmadı. Bu davada birtakım kamu vazifelileri kusurludur ve cezalandırılmalıdır. Lakin ben altı yıldır cezalandırılıyorum. Daha fazlasını yapsaydım da Dink hayatta olmazdı. Bu dava Dink’in sorumlularının cezalandırılmasından çok uzaklaştı.”
49- Mahkeme, davayı ne vakit karara bağladı?
Mahkeme, 26 Mart’ta yapılan duruşmada kararını açıkladı. 37 kişinin beraatine karar veren mahkeme, 26 sanığı mahpusa mahkûm etti. Mahkûm edilenlerden Akyürek ve Ali Fuat Yılmazer, ağırlaştırılmış müebbet mahpusla cezalandırıldı. Bir kısım sanığın belgesi ise ayrıldı.
Dinç, Cerrah ve Güler beraat etti
50- Hangi isimler beraat etti?
Beraat eden ortalarında Dinç, Güler, Cerrah üzere tartışılan sanıkların da bulunduğu isimler şöyle:
“Adem Sarıgöl, Adnan Acar, Atilla Güçlüoğlu, Muhammer Ay, Metehan Kadir Yıldırım, Niyazi Malkoç, Cevat Eser, Rahmi Özer, Resul Kütükoğlu, Tevfik Cantürk, Ünsal Gürel, Ecevit Buyruk, Emre Cingöz, Hacı Şefik Şimşek, Eyüp Temel Ahmet Çetiner, Birol Ustaoğlu, Sabri Uzun, Hüseyin Yılmaz, Ali Poyraz, Mikdat Özbek, Hamdi Egbatan, Mustafa Küçük, Ergün Yorulmaz, Musa Yıldırım, Hacı Ömer Ünalır, Reşat Altay, Ali Barış Sevindik, Murat Bayrak, Tamer Bülent Demirel, Yusuf Bozca, Yüksel Avan, Hamza Celepoğlu, Engin Dinç, Ercan Demir, Ahmet İlhan Güler, Muhittin Zenit ve Celalettin Cerrah.”
51- Kimlerin evrakı ayrıldı?
Firari durumda olan evrakları ayrılan 13 isim şunlar:
Fethullah Gülen, Zekeriya Öz, Ekrem Dumanlı, Metin Canbay, Yunus Müellif, Faruk Mercan, Adem Yavuz Arslan, Halil İbrahim Koca, Yılmaz Angın, Mehmet Akif Yılmaz, Ömer Faruk Kartın, Coşgun Çakar ve Serkan Şahan
52- Kimler mahpusa mahkûm edildi?
Mahpus cezası alan isimler ve verilen cezalar şöyle:
Ercan Gün: “silahlı terör örgütüne üye olmak” hatasından 10 yıl hapsine,
Abdullah Dinç: “silahlı terör örgütüne üye olmak” cürmünden 6 yıl 3 ay hapsine,
Ahmet Faruk Aydoğdu: “silahlı terör örgütüne üye olmak” cürmünden 6 yıl 3 ay hapsine,
Hasan Durmuşoğlu: “ihmali davranıştan” 12 yıl 6 ay, “resmi belgeyi yok etmek” cürmünden da 3 yıl 9 ay hapsine
Bekir Yokuş: “insan öldürme cürmüne yardım etme”den 10 yıl hapsine,
Başkan Araz: “resmi belgeyi yok etmek” cürmünden 3 yıl 9 ay hapsine,
Şükrü Yıldız: “örgüt içinde hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek” hatasından 3 yıl 9 ay hapsine
Metin Balta: “silahlı terör örgütüne üye olmak” cürmünden 6 yıl 8 ay hapsine,
Mehmet Uçar: “resmi belgeyi yok etmek” cürmünden 3 yıl 9 ay hapsine, başka suçlamalardan beraatine
Mehmet Ali Özkılıç: “silahlı terör örgütüne üye olmak” cürmünden 7 yıl 6 ay, “suçluyu kayırmak” kabahatinden 1 yıl 18 ay hapsine
Osman Gülbel: “kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi” hatasından 16 yıl 8 ay hapsine,
Yakup Kurtaran: “silahlı terör örgütüne üye olmak” cürmünden 7 yıl 6 ay hapsine,
Yavuz Karakaya: “Anayasal nizamı ortadan kaldırmaya teşebbüs” cürmünden müebbet hapsine, “başkasını araç olarak kullanmak suretiyle adam öldürmek” hatasından da 12 yıl 6 ay hapsine
Mehmet Ayhan: “kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi” hatasından 12 yıl 6 ay hapsine, “resmi belgeyi yok etmek ” hatasından da 3 yıl 9 ay hapsine,
Onur Karakaya: “kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi” kabahatinden 12 yıl 6 ay hapsine, “resmi belgeyi yok etmek ” hatasından 3 yıl 9 ay hapsine,
Faruk Sarı: “kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi” kabahatinden 12 yıl 6 ay hapsine, “resmi belgeyi yok etmek ” cürmünden da 3 yıl 9 ay hapsine,
Muharrem Demirkale: “başkasını araç olarak kullanmak suretiyle insan öldürmek” cürmünden müebbet hapsine, “Anayasal tertibi ortandan kaldırmaya teşebbüsten” de müebbet mahpus cezası ile cezalandırılmasına,
Okan Şimşek: “başkasını araç olarak kullanmak suretiyle insan öldürmek” hatasından 25 yıl hapsine, “resmi evrakta sahtecilik” hatasından da 3 yıl 4 ay hapsine,
Veysal Şahin: “başkasını araç olarak kullanmak suretiyle insan öldürmek” cürmünden 25 yıl hapsine, “resmi evrakta sahtecilik” cürmünden da 3 yıl 4 ay hapsine,
Gazi Günay: “başkasını araç olarak kullanmak suretiyle insan öldürmek” hatasından 25 yıl hapsine, “resmi evrakta sahtecilik” cürmünden da 3 yıl 4 ay hapsine
Özkan Mumcu: “silahlı terör örgütü üyeliği” kabahatinden 7 yıl hapsine
Ali Fuat Yılmazer: “başkasını araç olarak kullanmak suretiyle adam öldürmek” hatasından ağırlaştırılmış müebbet hapsine, “resmi belgeyi yok etmek” kabahatinden da 4 yıl 6 ay hapsine
Ramazan Akyürek: “başkasını araç olarak kullanmak suretiyle adam öldürmek” hatasından ağırlaştırılmış müebbet hapsine, “resmi belgeyi yok etmek” cürmünden 5 yıl 7 ay 15 gün hapsine, “resmi evrakta sahtecilik” cürmünden da 7 yıl 6 ay hapsine
Metin Yıldız: “resmi evrakta sahtecilik” hatasından 3 yıl 4 ay hapsine
Ali Öz: “başkasını araç olarak kullanmak suretiyle insan öldürmek” cürmünden 25 yıl hapsine, “resmi evrakta sahtecilik” hatasından da 3 yıl 4 ay hapsine
Volkan Şahin: ”kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi” hatasından 12 yıl 6 ay hapsine.
“Bizi de kamuoyunu da ikna etmesi mümkün değil?”
53- Dink ailesi kararı nasıl kıymetlendirdi?
Kararın akabinde ailenin avukatı Hakan Bakırcıoğlu, “Hrant Dink’e yönelik linç kampanyasını örgütleyenler hakkında iddianame düzenlenmedi. Bu cinayette sorumluluğu olan, iştirak eden devlet vazifelilerinin değerli bir kısmı hakkında iddianame düzenlenmedi. Ve soruşturmada temel olarak cinayetin kararını kimlerin verdiği ve hangi süreçlerden geçirilerek bu cinayetin işlendiği somut olarak açığa çıkarılmadı. Hudutları ve kapsamı belirlenmiş olan bu davada verilen karar değerli ölçüde yanlışlar içeren bir karardır. 2012 yılında da yeniden bu mahkeme tarafından verilen bir karar olmuştu ve bu karar Yargıtay tarafından 2013 yılında bozulmuştu. Bugün Hrant Dink cinayetini tam olarak açığa çıkarmayan, cinayette sorumluluğu olan birçok kişinin beraatı ile sonuçlanan ve sorumlular hakkında karar kurmayan bu karar da bozulacaktır. Biz bu karara itiraz edeceğiz, yargılamanın hakkıyla yapılması için sonuna kadar zorlayacağız.”
Dink ailesi de yaptığı açıklamada kararı şöyle eleştirdi:
“Hrant Dink 19 Ocak 2007’de, İstanbul’un göbeğinde, gazetesi Agos’un önünde gerisinden sıkılan iki kurşunla kalleşçe öldürüldü.
Cinayet; Genelkurmay’ın, siyasalların, yargının, medyanın ve kimi devlet güdümlü kelamda sivil toplum kuruluşlarının dâhil olduğu üç yıl süren bir amaç gösterme ve tehdit sürecinin sonunda gerçekleşti.
Öldürülmeden bir hafta evvel, öldürülen kişi yazdığı “Neden gaye seçildim?” yazısıyla hepimize bir not bıraktı ve yaptığı son konuşmalarında “Bu devletin derinliğinin bana haddimi bildirme operasyonudur.” kelamlarıyla açıkladı. Hrant Dink’in bu son yazısında bahsettiği hiçbir olay, kişi yahut bağ 14 yıldır soruşturmaya dâhil edilmedi. Üstelik de yazısında tanıklığı ve sezgileriyle bahsettiği birçok şey, sonrasında evraklarla de ispat edilmişken…
Operasyon öldürmeyle son bulmadı; ihmal, örtbas, kanıt karartma ve yanlış yönlendirmelerle devam etti.
Bütün bu mekanizmayı ele almayan bir yargılamanın bizi de kamuoyunu da ikna etmesi mümkün değil.
Bugün verilen karar bu hakikatten epeyce uzak. Kendi içinde dahi orantısız birtakım beraat ve ceza kararlarını anlamak da anlatmak da hayli güç. Hele kimi kararlar var ki; güya berbatlığın kendisi değil adeta sızması cezalandırılmış izlenimi veriyor.
Yargılamanın geldiği noktada, 15 Temmuz 2016’da alçakça bir harekâtla yüzlerce insanımızın vefatına, binlercesinin de yaralanmasına sebep olan, FETÖ olarak tanımlanan odakların 2007’de Hrant’ımızı da öldürmüş olduğu söyleniyor.
Şayet bu doğruysa, başından beri olması için çaba gösterdiğimiz, talep ettiğimiz tesirli soruşturma vaktinde yapılsaydı, neredeyse 10 yıl sonra bu kadar canımızı yitirmeyecektik. Bu durumda, Hrant Dink cinayetinin vaktinde soruşturulmuş olmamasının hesabının yüzlerce insanın ailesine, yakınlarına verilmesi gerekmez mi?
Yargının prestijinin yerlerde gezindiği bugünkü ortamda hangi mahkemeden adil bir karar çıkabilir ki? Bu ortam elbette hatalılar için rahatlatıcıdır… Maalesef, bugün de Hrant Dink’in gaye gösterildiği ve cinayetin işlendiği yıllarda hâkim olan iklim ve ideolojinin gibisi hâkim. Bu türlü bir ortamda hangi hakikat ve adaletten bahsedilebilir? Bugün rastgele biri çıkıp “Hrant Dink’in öldürülmesinde Ermeni olmasının tesiri yok” diyebilir mi? Bu sistemin kılcal damarlarına kadar işlemiş ırkçılık nasıl inkâr edilebilir?
Bu dava bu haliyle kapatılıp, yılların derin devlet düzeneğine FETÖ deyip geçilir ve tesirli bir soruşturma yürütülmezse, bundan sonraki yıllarda kaybedilecek diğer canların sorumluluğu kimin olacaktır? Katil nasıl bir çocuktuysa, FETÖ de Ergenekon da çocuk. Sistem ise çok daha yaşlı. Bu düzeneğin öteki canlar almaya devam etmesine müsaade edilmemeli.
Bir an evvel şeffaflık, demokrasi ve hukuk ikliminin tesis edilmesi hepimiz için hava üzere, ekmek üzere, su üzere bir muhtaçlık. Nihayetinde umulan şey bir yüzleşme: Toplumun bu kabahatle yüzleşmesi, hatalının hatasıyla yüzleşmesi ve kurumların gerekli dersi çıkarması.
Biz ailesi olarak, arkadaşları ve avukatlarıyla, Hrant Dink’in tabutuna omuz vermiş dostlarımızın da gücüyle; manaya, anlatma uğraşımızı ve hukuk gayretimizi asla bırakmayacağız. Ta ki tüm düzenek açığa çıkarılıp bir daha kullanılmayacak hale getirilene kadar.”
“FETÖ planladı ve uyguladı”
54- İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, gerekçeli kararında hangi değerlendirmeleri yaptı?
Gerekçeli kararda, cinayetin büsbütün Fetullah Gülen cemaati tarafından planlanıp işlendiği belirtilerek, şu yorumlar yapıldı:
“En başından itibaren örgütsel işbirliği içerisinde yürütülen kelamda soruşturmaların FETÖ/PDY Silahlı Terör örgütü tarafından mensupları eliyle 2007 yılında işlenen kelam konusu cinayet öncesinden tasarlanıp adım adım yürürlüğe konulmak suretiyle gerçekleştirilmiştir.
55- Kararda, İstanbul Emniyeti’ndeki isimlerin gelen istihbarata karşın beraat etmeleri nasıl açıklandı?