Hiyeroglif Aydınlatan Bilgi Sitesi
20 yılı Genel Yayın Direktörü olmak üzere 35 yıl aralıksız çalıştığı Hürriyet’in, kasım ayında yollarını ayırdığı Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazılarını sürdürüyor. Yazılarını “newsletter” olarak geniş bir kümeye gönderen Özkök, son yazısında, Ferzan Özpetek’in yeni sineması ‘Şans Tanrıçası’nı kaleme aldı.
Sinemada gay bir çift üzerinden sevgi, dostluk ve çocuk sevgisinin anlatıldığını söyleyen Özkök, sinema bittiğinde 12 yıl evvel, Serseri Mayınlar sinemasını izlediğindeki hislerine geri döndüğünü belirtti ve “Bu kez aile gitmiş, ‘Yeni’ denilen Türkiye’nin yeni iklimi üzerime basmıştı” dedi.
Özkök’ün “Eski Türkiye muharrirlerinin özel ‘Şans Tanrıçası’ gecesi” yazısında şu tabirleri kullandı:
Bu yazının başlığını şöyle koyacaktım: “Bir gay münasebetin üzerine tül perde geçirirseniz geriye ne kalır…”
Sonra fikrimi değiştirdim. Zira bu başlık sinemaya hiç uygun değildi. Evet bir gay çift vardı fakat sinemanın onlarla hiç ilgisi yoktu.
Sinema beşerlerle ilgiliydi. Sevgiyle, dostlukla, çocuk sevgisi ile ilgiliydi. Yani aslında bir aile sinemasıydı.
Eski Türkiye müellifleri ve yeni Türkiye’nin durumu
Pazartesi akşamı küçük bir kümeyle, İstanbul’da Soho House’ın sinema salonunda Ferzan Özpetek’in yeni sineması “Şans Tanrıçası’nı” seyrettik.
Sinema Warner Bros’un… Amerika’da gösterime çıkmış ve âlâ gişe yapmış. Evvel bir gözlemimi yazayım. Sineması izlemeye gelenlere bir baktım. Son yıllarda “Eski Türkiye” diye küçümsenen yazarlardı neredeyse tamamı. Hani daima söyleniyor ya… ”Kendilerine ‘Yeni Türkiye’ diyenler kendilerine ilişkin bir kültür ve sanat ortamı yaratamadı” diye… Belirli ki bir kültür ve sanat medyası da yaratamamışlar… Böylelikle bir sefer daha kim sahiden eski, kim nitekim hâlâ yeni gördük…
Sinema bittiğinde 12 yıl öncesine döndüm
Neyse bu küçük bir ayrıntı…Geleyim filme… Hissiyatımı çabucak söyleyeyim. Sineması çok lakin çok sevdim. Sinema bittiğinde 12 yıl geriye döndüm. Nisan 2010’da Acarkent’te bir salonda “Serseri Mayınlar’ı” seyrettikten sonra, çabucak kapıda oturup bir yazı yazmıştım: İşte 12 yıl evvel yaşadığım bu hislerin birebirini Pazartesi akşamı yeniden yaşadım. Bu kez aile gitmiş, “Yeni” denilen Türkiye’nin yeni iklimi üzerime basmıştı.
Bu sinema Amerika’da niçin gişe yaptı?
Evet sinemada bir gay çift vardı. Lakin çabucak belirteyim, bir anti LGBT karakteri bile rahatsız edecek bir sahne yoktu.
O münasebetin üzerinde ağır bir tül perde vardı ve o tül perdeden bize, hepimize ilişkin kıskançlıklar, anlamamazlıklar, zalimlikler…
Fakat tıpkı vakitte, içimizde, derinlerde hiçbir vakit bizi terketmeyen en insan yanlarımız çok daha çarpıcı görünüyordu..
O nedenle sineması Amerika’da uygun bir gişe yapmış.
Az Fellini Az Visconti, biraz Tenessee Williams ve çok çok Ferzan
Sinema şahane bir davet sahnesi ile başlıyor. Biraz Fellini, biraz Visconti… Fakat en çok Ferzan Özpetek imajları ile…
Diyaloglar güya Tenessee Williams’ınr 21’inci Yüzyılcaya çevrilmiş halleri… Sonra tipik Özpetek sahneleri başlıyor… Mesken ortamları… Hasta bir arkadaşın mukadderatı üzerine bizatihi oluşan sıcak arkadaşlık duyguları… Acının ortaklaştırdığı hisler, sildiği sevgisizlikler… Yani Pandemi’nin güzelce yalnızlaştırdığı ruhlarımıza su üzere serpilen küçük lakin büyük insani dokunuşlar…
Şöyle diyeyim. Benim için en büyük iki Ferzan Özpetek sineması “Bir Ömür Yetmez”(Satturno Contro) ve “Serseri Mayınlar’dır” (Mine Vaganti) İşte onların düzeyinde, hatta yer yer onları geçen bir film…
Filmdekine benzeyen çok hoş bir kare
Sinemadan sonra küçük bir küme yemek yedik. Ferzan Özpetek, Zerrin Tekindor’la yan yana oturuyordu. Filmdekine benzeyen o kadar hoş bir dostluklardı vardı ki, müsaade isteyip fotoğraflarını çektim. Bence hoş bir İtalyan restoranında Marcello ile Sophia ortasına asılabilecek bir kare çıktı ortaya.
Sinemadaki Sezen ve Mina müziklerinin öyküsü
Yemekte bol bol sohbet ettik. Olağan bahis her zamanki üzere sinemanın müziklerine geldi. Serseri Mayınlar’da Sezen Aksu’nun “Kutlama”şarkısını keşfetmiştik. Ayrıyeten Nina Zilli’nin “50 mila” müziğini da çok sevmiştik. Bu sinemada de Sezen’in şahane bir müziği var. “Aldatıldık. Aslında Sezen bunu 2016’da Rengin’e vermişti. Özpetek bu sineması yaparken bu şarkıyı dinlemiş ve Sezen’e “Bunu keşke sen de söyleseydin” demiş. “Sezen o gece şarkıyı söylemiş ve bana gönderdi” diyor…
Sinemada ayrıyeten İtalya’nın en büyük Diva’sı sayılan Mina’nın bir müziği var. Mina benim İzmir’deki lise yıllarımdan çok sevdiğim bir müzikçi. 82 yaşında. Sinemada Mina’nın “Luna Diamante” isimli bir müziği kullanılmış. Ferzan anlattı. Mina o şarkıyı bu sinema için yapmış…
21’inci yüzyılda “Aldatıldık” demek ne manaya geliyor?
Sinemada Sezen’in müziği dinlerken şu kelamlara takıldım: “Ufalana ufalana kaç nesil eridik bu yollarda…
Kimimiz yerle eksan, kimimiz güç ayakta…”
Yazının başında 12 yıl evvel “Serseri Mayınlar” sinemasından çıktığımda salonun kapısında yazdığım yazıdan kelam etmiştim.
Neydi o günkü duygularım… İlgilenen olursa diye, 12 yıl evvelki bir Ferzan Özpetek sineması bana neler hissettirmişti onu da “Opsiyonel okuma” olarak veriyorum:
12 yıl evvel Serseri Mayınlar kapısında yazdığım yazı
“Film bittiğinde ağlıyordum. Büyük siyah gözlüğümü taktım.
Utancımdan değil, daha rahatça ağlayabileyim, ağlamanın keyfini daha hoş çıkarabileyim diye.
Nasıl bir ağlamak bu, eminim hepiniz bileceksiniz.
Hani o birinci gençlik günlerinizde, radyodan bir müzik başladığında birden gelen o ağlama duygusu.
Sebebini, kaynağını bilmediğiniz, nereden gelip de nereye gitmediğini bulamadığınız faili meçhul bir memnunluktan mı,
Yoksa, bir türlü yaşamadığınız, nerede olduğunu çok yeterli bilip de, elinizle bir türlü dokunamadığınız noksan bir şeyin hüznünden mi,
Bir Ege kentinde, sabah okula giderken yanınızdaki boş koltukta oturmasını hayal ettiğiniz, lakin o koltuğu bir türlü doldurmayan birinin sizde eksik bıraktığı bir şeyden mi,
Nedensiz bir ağlama yani.
Başıboş, avare, serseri bir mayın üzere, gelip tam da ağlama düğmenize basan bir şey, işte o yapışmıştı yakama sinema bittiğinde.
* * *
Hayatımda birinci kere dedim ki: Oğlum, otur, bu gözyaşın dinmeden, o faili meçhul hissin faili yakalanmadan, sıcağı sıcağına yaz.
Ortaya sakinleşmeleri, gereksiz makulleşmeleri, oradan buradan kesinlikle gelecek o pak, o halisane, “Ya bir defa daha düşünsen” nasihatlerini ortaya sokmadan yaz.
Yaz ki, kendini ele ver.
Sezen’in o sahnedeki, seni yerlerde süründüren müziğinin anı geçmeden alenileştir bu anlık hıçkırmayı.
Bu türlü dedim ve bu yazıyı o denli yazdım.
Sıcağı sıcağına.
* * *
Ferzan Özpetek serseri bir mayın üzere, İzmir gençliğimin hülyalarının tam orta yerinde patladı.
Birden o akşamı hatırladım.
Babamın yüzünde o hiç unutmadığım bir ıstırapla, bir çaresizlikle bana, “Oğlum kahvede arkadaşlar, senin oğlun i…. mi oldu, ne bu uzun saçlar diye soruyorlar” dediği o meşum geceyi hatırladım.
Meğer ben Mick Jagger olmak istiyordum.
“Üzülme baba, üç ay sonra lise bitiyor, ben bu kenti terk ediyorum” dediğimi, sadece onu üzmemek, yalnızca o delikanlı tarafımı koruyabilmek için mahallemi terk ettiğimi, işte onu hatırladım.
Dedim ki, bu sineması abartarak yazmalıyım. Zira bende bıraktığı etkiyi lakin bu türlü anlatarak normalleşebilirim.
Tabi ya… o bir sinema, orada kalmalı, salondan çıktığımızda normalleşmeliyiz.
Sakın ha, bu sineması bir gay oğlan, bir de onun sürpriz ağabeyi ve oğlu gay olduğu için çıldıran bir baba, çaresiz bir anneye indirip de seyretmeyin.
Sonuçta hepimize tebelleş olmuş, Allah’ın belası bir baskı var ya, bu sinema işte o belanın sineması.
Sonuçta hepimizin tanıdık tanımadık bir gay’e, namus cinayetine kurban gitmiş bir kasaba bayanına vekâletname verdiğimizi anlatıyor “Serseri Mayınlar”…
Üzerimize basmış bir aile baskısını, altında kaldığımız mahalle enkazının, kanunlarını daima diğerlerinin yazdığı bir farklılık belasının ıstırabını bizim için de o çeksin diye; ruhumuzda açtığı kanayan yaralara pansuman yapsın diye verdiğimiz vekâletnamenin sineması bu.
Ne diyor sinemanın o öldürücü sahnelerinden birinde:
“Hep diğerlerinin dediğini yapacaksak, hayatı yaşamanın ne manası kalıyor?”
Geriye ne kalıyor Allah aşkına? Gözyaşından sırılsıklam olmuş mendil kadar bir hayat mı…”
***
Ya 12 yıl sonra bugün neredeyim…
Maalesef çok daha karanlık bir kuytuda…