Hiyeroglif Aydınlatan Bilgi Sitesi
Fehmi Koru*
Dün değişik bir gündü. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan Külliye’de ‘ekonomi kurmayları’ denilebilecek isimler ile görüşürken, liderinin o görüşmede bulunduğu Merkez Bankası TL karşısında ateşi zirvesine vurmuş doları dizginleme çabası veriyordu…
Ekonomimizin durumuyla yakından ilgilenen bir yabancı haber ajansı, Merkez Bankası’nın ateşi düşürme gayesiyle dün piyasaya sürdüğü ölçünün 2,5 milyar dolar olduğunu abonelerine duyurdu.
Külliye’deki görüşme sürerken bir orta 14.75 TL’ye kadar yükselmiş olan dolar, neden sonra, günün başlangıcındaki 13.80’ler pahasına geri döndürülebildi.
Hiç değilse bir müddet o denli kalması için her uğraş gösterilecektir.
Neden bu türlü bir gayret artık gösteriliyor?
Sebebi açık: İktidar bu yılın enflasyon oranını belirli bir hudutta tutmak istiyor. Doların gemi azıya alması, daha doğrusu yerli ve ulusal para ünitemizin paha kaybetmesi, hayatı kıymetli hale getiriyor. Bu da enflasyon demek. Minimum fiyattan memur ve emekli maaşlarına kadar her şey geride bırakılan yılın enflasyon sayısına nazaran hesap ediliyor.
Enflasyon dizginlenemezse maaşlara ve fiyatlara hükümet tarafından ilan edilecek artırım yüzünden öngörüler bir sefer daha yanlış çıkacak, artırımlarla sevinmesi amaçlanan geniş kitleler tatmin de edilemeyecek…
Döviz rezervlerinden birkaç milyar bunun sağlanması için feda edilebiliyor.
Kalıcılık kazanamasa bile…
Neden kalıcılık kazanamayabilir?
Bunun sebebi de yapılmak istenen son bir-iki yıl içerisinde tekraren denendiği için biliniyor: TL’nin bedelinin düşmesini durdurabilmek için Merkez Bankası’nın kamu bankaları aracılığıyla piyasaya dolar sürmesinin çabucak hiçbir olumlu tesiri olmadı; muhalefetin “Nerede?” diye sorup durduğu 128 milyar dolar dün gerçekleştirilen müdahaleye misal teşebbüsler sonucu harcanan ölçüdür.
Piyasalara dolar sürerek TL’nin bedelini koruyabilmek kısa müddetliğine işe yarasa da dolar sonradan başını alıp gidiyor.
Her müdahale, tasarrufların bir ölçüsünün daha dolar mevduatına dönüşmesi sonucunu doğuruyor.
Ekonomistler bunun sebebinin de faizi düşürme dileği olduğunu söylüyorlar. Dolar kurunun TL karşısında yükselmesi enflasyonu tetikliyor, bunu TÜİK’in her ay başında açıkladığı enflasyon oranlarından bile görebiliyoruz. Kasım ayının TÜİK tarafından ilan edilen enflasyonu yüzde 20’nin üzerindeydi. Faiz ise Merkez Bankası tarafından bir ay evvel yüzde 15’e indirilmişti.
Bankaların mevduatlara yüzde 15 faiz uygulaması, enflasyonun yüzde 20’inin üzerinde -başkalarının hesabına nazaran çok daha üzerinde- olduğu günümüz ortamında, tasarrufların enflasyon karşısında erimesi sonucunu doğuruyor.
Tasarruf sahipleri birikimlerini koruyabilmek için TL’den kaçıyor, yabancı paralara sığınıyor…
Dolara ve Euro’ya hamlenin TL’nin kıymetini olumsuz etkilemesi kaçınılmaz oluyor.
İktisat bir bilim ve bu bahisteki kuralları kaçınılmaz sonucu getiren etken…
Külliye’de dün gerçekleşen görüşme şahsen Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından mı istendi, yoksa içlerinde kamu bankalarının genel müdürleri de bulunan iktisat kurmayları mı bu türlü bir talepte bulundu?
Sorum tuhaf gelebilir, ancak kuşkum bir tespitimden kaynaklanıyor.
O da şu: Ülkemiz iktisadının kilit taşlarını teşkil eden siyasi ve bürokrat kimlikli yetkililerin, şimdiki vazifelerine atanana kadar açıkladıkları olumsuz gidişle ilgili kanaatlerini, meseleye daha yakından bakıp işleyişi görmeleriyle birlikte değiştirdikleri fark ediliyor.
Merkez Bankası lideri ile Hazine ve Maliye Bakanı sözgelimi…
Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’nin Habertürk’ten Sevilay Yılman’a açıklamaları bana bunları düşündürdü.
Daha evvelce iktisattaki dertlerden ‘dış güçleri’ gönül rahatlığıyla suçladığı bilinen yeni bakan, “Çok net söylüyorum” sertliğiyle “Dışarıdan rastgele bir akın yok; içeride birkaç manipülatif, spekülatif süreç var” diyebilmiş.
Yanlışsız bir tespit bu ve spekülatif, manipülatif süreçlere açık haldeki iktisadımızı bu durumdan kurtarmak gerekiyor. Her müdahale manipülatör birilerine kaynak transferini getiriyor zira.
Orada da kalmamış yeni bakan. “Bizim modelimiz Çin modeli, Güney Kore modeli değil; bu Türkiye modeli, bize has bir model” dediği yeni deneme için “Ya bu modeliniz tutmazsa?” sorusu kendisine yöneltilince verdiği yanıt göz açıcı:
“Üzülürüm. Zira ya kahramanı olacağım çocuklarımın ya da boynu bükük bir formda meskene döneceğim ve onların da boynunu bükmüş olacağım. Ben meskene boynu bükük dönemem. Zira şayet o denli dönersem, bilirim ki, sokaktaki vatandaş, Dicle’deki çoban artık benden umudunu kesmiştir. Boynum bükülürse, çalışanların artık keyifli olmadığını, işverenlerin benden nefret ettiğini, siyasete ve Türkiye’ye ziyan verdiğimi düşünür, üzülürüm.”
Şayet Külliye’deki görüşmeye davet Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan gelmişse, sebebini, bakanın kamuoyuna yansıyan bu kelamlarında aramak gerekir.
“Ya herro ya merro” demekte yeni bakan…
Bakanın yeni uygulamadan ‘deneme’ olarak kelam etmesi muhalefetten tenkit çekti, lakin açıklamasının temel üzerinde durulması gereken istikameti sorumluluk anlayışını dışa vurmasıdır. Sorumluluk taşıyana kadar var olan görüşleri, başarısızlık halinde faturanın kendisine çıkarılacağı şuuruyla besbelli farklılaşmış.
Altı ay içerisinde ülke iktisadını düzlüğe çıkaracağı teziyle benimsenmiş ‘model’ eşi-benzerine öteki yerlerde rastlanmamış bir ‘deneme’ hakikaten ve her daha evvel denenmemiş model üzere, muvaffakiyete ulaşması kadar -hatta ondan çok daha fazla- başarısız olma ihtimali de var.
Unutan yoktur lakin tekrar de hatırlatayım: Bir gün sonra Merkez Bankası’nın Para Siyasetleri Heyeti faizle ilgili kararını yenileyecek.
Beklenen, kamuoyuna kesin sözlerle yansıtıldığı üzere, bir ölçü daha faiz indirimine gidilmesi…
Dünkü görüşme kimin fikri olursa olsun, görüşmede konuşulanların tesiri 48 saat içerisinde anlaşılacak demektir.
Siyasi sonuçları da olacak o görüşmenin…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.