Anasayfa / Ekonomi-Finans / Fehmi Koru: Ekonomik kararları alanlar gerçek durumdan habersiz olabilirler mi? Ben o denli olduğunu düşünüyorum…

Fehmi Koru: Ekonomik kararları alanlar gerçek durumdan habersiz olabilirler mi? Ben o denli olduğunu düşünüyorum…

Fehmi Koru*

Ülke iktisadı oldukça vakittir dalgalıydı, lakin geçen yılın sonlarına gerçek -Ekim 2021’den itibaren- düzgünce perişan oldu. 20 yıldır iktidarda bulunan AK Parti son aylarda 20 yılın en yüksek enflasyonunu yaşatıyor ülkeye. TL yabancı paralar karşısında pula döndü. Fiyatlar roket süratiyle artıyor. En temel besin unsurları pazarda, markette el yakıyor.

[Geçtiğimiz haftayı bir Arap ülkesinde geçirdim. Bizde iki rakamlı etiketlerle satışa sunulan pek çok mal orada 1-3 dinar ortasında süreç görüyordu. İki yıl evvel ‘1 Dinar = 17 TL’ denklemi varken bugün ‘1 Dinar = 50 TL’ ediyor da ondan. Erimeye bakın siz.]

İktisattaki bozulma hayatı pahalılandırıyor, el yakan fiyatlar dar bir kesim dışındaki herkese yoksullaştığını hatırlatarak çaresiz bırakıyor. Ramazan sofralarının tadı kaçtı. Beşerler burunlarından soluyor.

Sanki ülkeyi yönetenler bu durumdan ne kadar haberliler?

Garip bir soru lakin ne yapayım, haftalardır zihnimi işgal ediyor.  

Şöyle bir akıl yürütmem var:

Hayat pahalılığı birçok öteki ögeyle birlikte her şeyden evvel enflasyonla ilgili. Enflasyon esasen etiketlere yansıyan fiyat artışı demek. Enflasyon hesabı yapanlar, çarşı-pazardan yahut marketten birebir eserlerin fiyatlarını her ay tespit edip bir evvelki aydan -ve doğal yıldan da- ne kadar farklı olduğunu belirliyorlar.

Adeta otomatik bir iş yapılan. Bir evvelki ayın eser fiyatları bilgisayarda aslında var, yeni fiyatları yükleyince bilgisayar ortadaki farkı oran olarak çabucak bildirebilir.

Nasıl oluyorsa, bir oldukça vakittir, insanların cep hesaplarıyla eser fiyatlarını bilgisayara yükleyenlerin hesapları birbirini tutmuyor.

Çarşı-pazardan ceplere taşınan fiyat artışları bilgisayarda daha düşük.

Hem de bayağı düşük.

Bu tabloya bakarak, gerçekte hayatın ne kadar pahalılandığından bu durumdan bilgi sahibi olmaları gerekenlerin habersiz kaldıkları sonucunu çıkarıyorum.

Durumun vahametinin farkında değiller. Farkında olsalardı, her ay bir sonraki aya devreden fiyat artışlarının insanların geçimini ne kadar zorladığını anlar ve bunu önlemek için sahiden efor gösterirlerdi.

Tahlil bulması gerekenlerin gerçek durumdan habersiz oldukları görüşümü besleyen bir diğer öge daha var: Tahlil üretmesi beklenen politikler ve devlet yetkililerinin iktisatta yaşananlarla ilgili açıklamaları…

Şu kelamların altını bilhassa çizdim:

“Yüksek enflasyon ve fahiş fiyat artışları yalnızca bizim meselemiz değildir. Avrupa ülkelerinin birden fazla bizden vahim tablolarla karşı karşıyadır. En gelişmiş ülkelerin yöneticileri bile vatandaşlarına refah düzeylerinin düşeceğini söylemektedir.”

Mukayese yapılan ülkelerin insanlarının gelir durumları nerede, taban fiyatı 4256 TL ve emeklilerinin kıymetli bir kısmının maaşı 2500 TL olan bizim ülke beşerinin geliri nerede. Oralarda minimum fiyat bizimkinin yaklaşık 7-8 katı; fert başına ulusal gelirleri de bizleri utandıracak kadar yüksek.

Onların hayatları da değerleniyor lakin enflasyon oranları yüzde 5-8 ortasında seyrediyor.

Bizde TÜİK’in açıkladığı cep hesabından farklı oran bile geçtiğimiz ay yüzde 61.14 oldu. Bu TÜFE oranı. Üretimi etkileyen oran bunun neredeyse bir misli. TÜFE ile ÜFE ortasındaki bu derin farklılık gelecek aylarda ÜFE istikametinde eşitlenebilecektir.

Yetkililerin “Bu ay olmasa bir sonraki ay enflasyonu da düşüreceğiz” açıklamaları gerçekle örtüşmüyor.

Esasen hususun hükümetteki sorumlusunun geçen yılın sonlarında yaptığı “Enflasyon ocak ayında pik yapacak, sonrasında düşerek mayıs ayında tek rakamlı gayeye uyacak” manasına gelen açıklama gerçek çıkmadı. Şimdiki açıklamalarının gelişmelerle doğrulanacağına nasıl inanılacak?

Galiba sorunun ciddiyetinden haberdar olunmadığı için yaşanıyor bu tutarsızlıklar…

Karşıtı olsaydı, yani devletin tesirli ve yetkili isimleri ülke iktisadının insanların hayatlarını zorlaştıran boyutlara ulaşabileceği sinyallerinin birinci alınmaya başladığı günlerde -diyelim geçen yılın sonuna doğru- “Biz nerede yanılgı yaptık, yapmaya devam ediyoruz?” sorusu istikametinde probleme deva aramaya başlar ve bulgular -veya tavsiyeler- ışığında işin bu noktaya varmasını engelleyecek tahlilleri bulurlardı.

Aramadılar, aradılarsa bile sorunun nereden kaynaklandığını gerçek tespit edemedikleri için buldukları tahlil işe yaramadı.

Daha berbatı şu: Deva olarak sarıldıkları formüller hem işe yaramadı ve durumu daha da kötüleştirdi, hem de insanların ülke iktisadına inancını sildi süpürdü.

Yalnızca iktisada de değil, iktisat alanında sorumluluk taşıyanlara da itimat yok oldu.

Deva bulunamayınca üst perdeden argümanlı konuşmalarla ortalık yatıştırılmaya çalışılıyor.

Mesela şu cümleler dün kamuoyuyla paylaşıldı:

“Türkiye’yi dünyanın en büyük 10 iktisadından biri yapma kararından geri adım atmadık, atmayacağız. Bu gayesi milletimizin yeni kızıl elması olarak görüyoruz.”

‘Yeni kızıl elma’ aslında AK Parti’nin parlak günlerinde sıkça işittiğimiz, kulağımıza çok doğal geldiği için işittiğimizde hiç yadırgamadığımız eskiye ilişkin bir tez.

O tez birinci söylem edildiğinde ülkemiz iktisadı en büyükler sıralamasında 17. durumdaydı. Birinci 20 ülke ortasına girdiği için de G-20 toplantılarına katılabiliyordu Türkiye.

Pekala bugün ne durumdayız?

Yanıtı şu paragrafta:

“Türkiye 2020 yılına kadar G-20 ismi verilen dünyanın en büyük ekonomilerine sahip 20 ülke ortasında yer alıyordu (çoğu kere de 17’nci sırada). Fakat IMF’nin sunduğu 170 ülkeye ilişkin GSYH datalarına dayanılarak yakınlarda yapılan bir çalışmaya nazaran, Türkiye iktisadı artık bu pozisyonda değil. 0,8 trilyon dolarlık bir GSYH ve dünya iktisadı içinde binde 8’lik bir hisse ile bu yıl 21’nci sıraya gerilemiş durumda. Buna karşılık komşumuz İran 1,1 trilyon dolarlık bir ekonomik büyüklükle 17’nci sırada yer alıyor.”

Benim kanaatim, ülkemizde iktisatla ilgili kararları alan yetkililerin gerçek durumdan bütün gerçekliğiyle haberdar olmadıkları tarafında.

Herhalde biraz da o mevkilere olan hürmetimden aksini düşünmek istemiyorum.

*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.

 

İlginizi Çekebilir

Sabah müellifi Gür: Türkiye’de global enflasyon ve jeopolitik tansiyona karşın ekonomik büyüme devam ediyor

Sabah gazetesi yazarı Nurullah Gür, "46 ülke için hesaplanan OECS Haftalık İktisadi Faaliyet Takipçisi verisi, global enflasyon ve jeopolitik ...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir