Hiyeroglif Aydınlatan Bilgi Sitesi
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın hava kalitesini gösterdiği haritada son günlerde İstanbul’a yönelik ihtarlar dikkat çekiyor. Kentte bir çok ilçede hava kirliliği tehlikeli boyutlara ulaştı. Uzmanlar hava kirliliğinin nedenini anlatırken sıhhat açısından da değerlendirmelerde bulundu. Akademik Teneffüs Derneği Lideri ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu, “Hava kirliliğinin ağır olduğu devirlerde enfeksiyon hastalıklarının arttığını biliyoruz. Mesela Covid enfeksiyon hava kirliliğinin fazla olduğu günlerde Covid enfeksiyonu kapanların daha şiddetli bir seyir gösterdiğini biliyoruz” dedi.
Memleketler arası Hava Kirliliği Tedbire ve Etraf Müdafaa Birliği Lideri Prof. Dr. Selahattin İncecik ise, “Şu anda tahlil bekleyen en kıymetli problemlerden bir tanesi dizel araçların bu kadar serbestçe kentin her noktasına girebilmesi. Bunun önlenmesi lazım” diye konuştu.
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın, “www.havaizleme.gov.tr” adresinde Türkiye’nin her bölgesinin hava kalitesi anlık olarak yayınlanıyor. Bu sitedeki datalara nazaran, İstanbul’da bilhassa Kağıthane, Esenler, Kadıköy, Ümraniye, Başakşehir, Beşiktaş, Mecidiyeköy ve Avcılar’da hava kirliliği son günlerde yüksek olduğu görülüyor. Kirliliğin yüksek olduğu ilçelerin ana yollara yakın olması dikkat çekiyor. Havası pak olan ilçeler çoğunlukla rüzgara açık bölgeler olduğu göze çarpıyor. Havanın kirli olması trafik yoğunluğu saatlerine nazaran de değişiyor. Sabah ve akşam ağır saatlerde kirlilik artıyor. Kağıthane’de, kirli hava neredeyse gözle görülür durumdayken akşam saatlerinde neredeyse ilçeyi pus kaplıyor.
Renklerle ikazlar yapılıyor
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın sitesinde ihtarlarda da bulunuluyor. Yeşil, sarı, turuncu, kırmızı, pembe ve bordo renklerin; her biri hava kalitesini farklı ayrı temsil ediyor. Yeşil, pak havayı gösterirken; sarı renk, hava kalitesi uygun ancak hassas kümelerin orta seviyede etkilenebileceğini belirtiliyor. Turuncu, kırmızı, pembe ve bordo renkler ise tehlike sinyali veriyor. Turuncu, hassas kümeler için sıhhat tesiri oluşturabiliyor. Kırmızı, hassas kümeler için tehlikeli ve genel halkı etkileyecek seviyeyi belirtiliyor. Pembe renk, nüfusun tamamının sıhhatini etkileyecek düzeyde kirlilik olduğunu ve hassas kümelerin açık havaya çıkmaması gerektiğini gösteriyor. Bordo ise herkesin önemli sıhhat tesiri göreceğini belirtiyor.
“Dizel araçların önlenmesi gerekiyor”
Memleketler arası Hava Kirliliği Tedbire ve Etraf Müdafaa Birliği Lideri Prof. Dr. Selahattin İncecik, “Dünyada her dakikada 13 insan hava kirliliği nedeniyle erken mevtle karşı karşıya kalıyor. Bunun en kıymetli adresi partiküller. En kıymetlisi çapı 2.5 mikron ve daha küçük partiküller. Şu anda bütün dünyanın gündeminde olan partiküller bunlar. Bu partiküllerin başta trafik olmak üzere kaynağını biliyoruz. Bütün ortamların bunlardan arıtılması lazım. Bu maksatla yapılması gereken birçok şey var. İstanbul için de bu geçerli. İstanbul 16 milyon nüfusa sahip, 5 bin 400 kilometrekarelik büyük bir metropol. Bu metropolde 4.5 milyon kadar motorlu araç var, bunların 3.2 milyonu araba. Bu arabaların yüzde 41’i dizel araçlar. Bugün dizeller partikül MP2.5 dediğimiz partiküllerin en kıymetlilerinden bir tanesi” dedi.
“Trafikte seyreden bu araçların en azından partikül üretmeyecek pozisyona getirilmesi lazım” diyen İncecik, “Bunun da yolu trafikte yeni düzenlemeler, yeni sonlandırmalar. Lakin en büyük adres elektrikli araçlar, onların getirilmesi lazım. Burada yapılması gereken şey şu; insanları toplu taşımaya, bilhassa raylı sistemlere yöneltmek gerekiyor. İstanbul’da şimdi raylı sistem uzunluğu gereksinimlerin çok altında, 230 kilometrelik bir raylı sistem uzunluğu var. Şu anda bu İstanbul’a muhakkak kâfi değil. İstanbul’un muhtaçlığı olan 800 kilometrelik bir raylı sistem uzunluğu. Tam bir network kurulduğu vakit İstanbul’da toplu taşımadan beşerler bir yerden bir yere inançlı ve çevreyi koruyarak gidebilirler, bunun sağlanması lazım. Trafik üzerine odaklanarak yeni tahliller bulmamız gerekiyor. Aksi takdirde PM 2.5 partikülü dış ortamda gezinen, yürüyen, duraklarda bekleyen her insanı etkileyeceği kaçınılmaz bir sonuçtur. Şu anda tahlil bekleyen en değerli meselelerden bir tanesi dizel araçların bu kadar serbestçe kentin her noktasına girebilmesi. Bunun önlenmesi lazım” diye konuştu.
“Kirli havada Covid de yayılıyor”
Akademik Teneffüs Derneği Lideri ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu ise, “Gerçekten hava kirliliğinin bilhassa teneffüs sistemi üzerine olumsuz tesirleri var. Bilhassa kronik teneffüs hastalıklarının tetiklenmesinde hava kirliliği önemli bir faktör. Astım, koah üzere hastalıklarda hava kirliliği kıymetli bir tetikleyici. Hava kirliliği dediğimiz vakit, havanın içerisinde partiküller var. Bunlar kirletici ögelerin başında geliyor. Bunun yanı sıra kükürtdioksit, karbonmonoksit, nitrikoksit üzere ve ozon üzere kirleticiler var. Şu anda baktığımız vakit hava kirliliği nedeniyle kitlesel değil lakin ölümlerin olduğunu görüyoruz değişik vakitlerde” formunda konuştu.
“Kış aylarında bilhassa hava kirliliğinin ağır olduğu devirlerde teneffüs hastalıklarından ötürü acile müracaatların çok arttığını gözlemlemiştik” diyen Tutluoğlu, şunları kaydetti:
“Bunun hem çocuklar hem de yetişkinler için geçerli olduğunu söyleyebiliriz. Yüzde 50 civarından bir artış gözlemlemiştik. Ana yollara yakın oturan bireylerde teneffüs sorunlarının daha fazla olduğunu görüyoruz, otoyollar, ana caddeler üzere. Hava kirletici ögelerin en büyük kaynağının trafik olduğunu görüyoruz. İstanbul’da çok ağır bir trafik var, buna bağlı olarak da hava kirliliği çok fazla. ‘Astım, KOAH hariciden hava kirliliğinin yaratacağı ziyanlı durum nedir?’ diye sorarsanız, akciğer kanseri bunun başında gelir. Sigaradan bağımsız olarak, hava kirliliğinin akciğer kanseri yapma özelliği var hava kirliliğinin. Hava kirliliğinin ağır olduğu periyotlarda enfeksiyon hastalıklarının arttığını biliyoruz. Mesela kovid enfeksiyon hava kirliliğinin fazla olduğu günlerde kovid enfeksiyonun daha fazla olduğu yahut hava kirliliğinin fazla olduğu günlerde kovid enfeksiyonu kapanların daha şiddetli bir seyir gösterdiğini biliyoruz.”
“Özellikle bu bölgede çok fazla hava kirliliği olduğunu hissedebiliyorsunuz”
Vatandaşlar ise hava kirliliğinin nüfustan kaynaklandığı görüşünde. Fatih’te yaşayan Gülfidan Topsakal, “Kirlilik ne olacak, doğalgaz, kömür, otomobil, bununla alakalı. Aslında İstanbul kalabalık bir şehir” dedi.
Mehmet Münir ise hava kirliliğinin nedeni konusunda “Sanayileşme ve insanların vurdumduymazlığı, petrol ve kömür” dedi. Kağıthane’de yaşayan Ersen Erçevik, “Özellikle bu bölgede çok fazla hava kirliliği olduğunu hissedebiliyorsunuz. Ailecek ve esnaflar olarak orta ara konuştuğumuz bir husus. İstanbul içinde seyahat esnasında çok farklılıklar oluyor yani bir nefes farklılığı oluyor” tabirlerini kullandı.