Hiyeroglif Aydınlatan Bilgi Sitesi
Kış sebzelerinin tahminen de en sevileni olan ıspanak, pek çok faydası ile sık sık gündeme gelirken kimi vakit tatsız haberlerin konusu da olabiliyor. ‘Ispanak yedi zehirlendi’ üzere başlıkların gerisinde ise aslında öbür bir ot yatıyor. Yaklaşık bir ay evvel Giresun’da 6 kişinin Ispanak yedikten sonra Zehirlenme belirtileri gösterdi. Birebir işletmede çalıştığı belirlenen ve derhal tedaviye alınan 6 kişinin akabinde valilik ise halkı dikkatli olmaları konusunda uyardı. Ispanağa karşı dehşet yaratan bu olayın akabinde ise Vilayet Sıhhat Müdürü Dr. Muhammet Bulut, “Zehirli olan ıspanak değil, güzelavrat otu” açıklamasında bulundu.
Pekala zehirlenmelere sebep olan güzelavrat otu ile ıspanağı nasıl ayırt ederiz? Ispanak öbür hangi zehirli otlarla karıştırılabiliyor? Yalnızca ıspanaktan zehirlenmek mümkün mü? Güzelavrat otunun ıspanağın ortasına karışması ne üzere komplikasyonlar yaratır? Hürriyet’ten Gaye Kobal‘ın haberine nazaran, Toksikolog Dr. Aynur Şahin ve Besin Mühendisi Handan Doğan akıllardaki soru işaretlerini giderdi.
“Eczacılık ve tıpta büyük değere sahip”
Son birkaç yıldır güzelavrat otu olarak da bilinen Atropa Belladonna bitkisinin yapraklarının sık sık ıspanak ile karıştırıldığını tabir eden Şahin, “Güzelavrat otu, ilaç üretiminde kullanılmakta olup, hasebiyle eczacılık ve tıp alanında büyük ehemmiyete sahip. Bitkinin yaprakları konuta meyvesinde atropin üzere moleküller ağır ölçüde olduğundan bitkinin kendisinin tüketilmesi sonucu insanlarda zehirlenme tablosu meydana gelir” dedi.
“Kontrol dışı kullanımı vefata bile sebep olabilir”
Doğan, güzelavrat otunun çok kuvvetli bir zehir olduğunu belirterek, “İlaç sanayiinde çok küçük dozları gözbebeklerini büyütmek, kalbin çalışmasını hızlandırmak, birtakım hastalıkların tedavisinde ve ağrı kesicilerin içerisinde kullanılır. Uzmanların elinde denetimli halde kullanıldığında yararlı olan bu bitki hekim denetimi dışında kullanımında sindirim, hudut ve teneffüs sistemi rahatsızlıklarına yol açar ve ne yazık ki mevte kadar sebep olabilecek önemli sıhhat sorunlarına neden olur” sözlerini kullandı.
Esas bulgular ne?
Şahin, güzelavrat otunun yaprağının ve meyvesinin tüketilmesi sonucu meydana gelen klinik tabloya ‘antikolinerjik sendrom’ ismi verildiğini söyleyerek, bu sendromun esas bulguları ortasında; şuur bulanıklığı, halüsinasyonlar görme, göz bebeklerinde büyüme, bulanık görme, idrar yapamama, ter bezlerinin çalışmamasına bağlı ciltte kuruluk, kızarıklık, ateş yükselmesi ve ayrıyeten çarpıntı ve tansiyon yüksekliği yer almakta olduğunu söyledi; şunları kaydetti:
“Bu cins zehirlenmeye karşı ‘fizostigmin’ isminde bir panzehir bulunur. Kısa tesir mühletine sahip olmasından ötürü daha çok tanıyı nihaileştirmek için kullanılır. Ancak ortaya çıkan bulguların ciddiyetine nazaran antikolinerjik sendromun tedavi seçeneği olarak da doktorlar tarafından uygulanır.”
“Kökü olmayan ıspanağı almayın”
Ispanak ve güzelavrat otunu ayırt etmedeki en değerli farkın kökleri ve yaprak biçimleri olduğunu söyleyen Doğan, “Güzelavrat otunun yaprakları kısa saplı, oval biçimli ve yumuşaktır. Yapraklarının eni yaklaşık 10 cm, uzunluğu ise yaklaşık 30 cm’ye kadar uzamaktadır ve zirvesi sivridir. Ispanak, güzelavrat otuna nazaran daha etli ve parlak, bombeli bir yapıya sahip. Alışveriş öncesi kesinlikle görsellerinin incelenmesini tavsiye ediyoruz. Pazardan alınan ıspanakların pembemsi kökleriyle birlikte alınması kıymetli bir püf nokta. Zira ıspanak esaslı bir yapıya sahipken, güzelavrat otu ise tek yapraklı olur” dedi.